تبیین و تحلیل انواع نظریات غایت انگارانه: خودگرایی دیگرگرایی همه گرایی

در فلسفه اخلاق، به ویژه پس از کانت (۱۷۲۴۱۸۰۴م / Immanuel Kant) این سوال مطرح شد که آیا انجام فعل اخلاقی به انگیزه ای خارج از صرف تکلیف و الزام اخلاقی، فاقد اعتبار است و ارزش اخلاقی ندارد؟ نوع پاسخ به این پرسش، منشا تقسیم نظام های اخلاقی به دو نحله کلی غایت گرا و وظیفه گرا شده است. نظریات غایت انگارانه به اعتبار اینکه خیر چه کسی را ملاک قرار می دهند، به ۳ نظریه خودگرایی (Ethical egoism)، دیگرگرایی (Altruism)، همه گرایی / فایده گرایی (Utilitarianism) تقسیم می شوند. این سه نظریه، با مبحث لذت گرایی پیوند خورده و مورد توجه فلاسفه اخلاق و عموم مردم بوده است؛ به ویژه فایده گرایی که در مجامع علمی و نهادهای دولتی و شخصی تاثیرگذار بوده است. در این مقاله این سه نظریه تبیین، تحلیل، و تا حدی نقد شده است.

کلیدواژه ها:

خودگرایی ، دیگرگرایی ، همه گرایی (فایده گرایی) ، غایت گرایی ، لذت گرایی.