بررسی ویژگی های کیفی پرتقال تامسون تولیدی استان گلستان

سابقه و هدف: ضایعات محصولات باغبانی شامل ضایعات کمی و کیفی از تولید تا مصرف می باشد. سه عامل زمان برداشت، مدت انبارمانی و اقلیم، کیفیت میوه و در نتیجه میزان ضایعات را تحت تاثیر قرار می دهد. شاخص های گوناگونی جهت تعیین زمان برداشت مناسب مد نظر است. مهم ترین آنها در مورد پرتقال شاخص بلوغ (نسبت مواد جامد محلول کل به اسید قابل تیتراسیون)، مواد جامد محلول کل و میزان عصاره می باشد. مدت زمان انبارمانی پرتقال به شرایط تولید نظیر اقلیم، مدیریت باغ، زمان برداشت و شرایط انبارمانی بستگی دارد. به دلیل کمبود اطلاعات پایه و ضروری در رابطه با پرتقال تولید شده در استان گلستان، این تحقیق با هدف تعیین کیفیت میوه در زمان برداشت و پس از انبارمانی به مرحله اجرا درآمد. مواد و روش ها: در این تحقیق با توجه به گستردگی باغات مرکبات و تنوع اقلیمی گلستان، استان به سه ناحیه غرب (کردکوی و بندرگز)، مرکز (علی آباد و گرگان) و شرق (آزادشهر) تقسیم و در هر ناحیه تعدادی باغ با مدیریت یکسان انتخاب شد. نمونه ها در هر باغ در دو زمان (هنگامی که کمتر از ۱۰ درصد سطح میوه تغییر رنگ داده و هنگامی که بیش از ۹۰ درصد سطح میوه تغییر رنگ داده) برداشت شد. سپس، نمونه های هر ناحیه در هر تاریخ برداشت با هم مخلوط و نهایتا یک نمونه مرکب جهت انجام آزمایشات اخذ گردید. نمونه ها در شرایط ۶-۴ درجه سلسیوس و رطوبت نسبی ۹۰-۸۵ درصد انبار شد. ویژگی های کیفی میوه نظیر اسید قابل تیتراسیون، مواد جامد محلول کل، شاخص بلوغ، pH، میزان اسید اسکوربیک، میزان قند کل، قندهای احیا کننده و ساکارز در زمان برداشت و پس از ۲ و ۴ ماه انبارداری با استفاده از روش های ذکر شده در استانداردرملی ایران به شماره های ۲۶۸۵ (تجدید نظر اول) و ۲-۱۴۶۱۷ آزمون گردید. داده های آزمایش با استفاده از طرح آماری فاکتوریل ۳×۳×۲ (دو سطح زمان برداشت، سه سطح ناحیه برداشت و سه سطح مدت انبارمانی زمان صفر، ۲ و ۴ ماه نگهداری) و در سه تکرار و نرم افزار SAS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد که مکان برداشت تاثیر معنی دار بر ویژگی های اسید قابل تیتراسیون (۰۱/۰≥p)، مواد جامد محلول (۰۱/۰≥p) و شاخص بلوغ (۰۵/۰≥p) داشت، لیکن بر ویژگی های اسید آسکوربیک، میزان قند کل و احیا تاثیر معنی داری (۰۱/۰≥p) نداشت. زمان برداشت نیز بر اسید قابل تیتراسیون، شاخص بلوغ و اسید آسکوربیک تاثیرگذار بود (۰۱/۰≥p) لیکن بر ویژگی های مواد جامد محلول، قند کل و احیا تاثیری نداشت. مدت انبارمانی نیز بجز قند کل سایر ویژگی های کیفی میوه شامل اسید قابل تیتراسیون، مواد جامد محلول، شاخص بلوغ، اسید آسکوربیک و قند احیا را تحت تاثیر معنی دار خود (۰۱/۰≥p) قرار داد. نتایج نشان داد که اسید قابل تیتراسیون، اسید اسکوربیک، مواد جامد محلول کل، شاخص بلوغ، قند کل، قند احیاء و ساکارز به ترتیب در دامنه ۶۷/۱-۷۶/۰ گرم در ۱۰۰ میلی لیتر، ۱۶/۴۰-۰۴/۱۱ میلی گرم در ۱۰۰ گرم، ۴۳/۱۱-۸۸/۸ درجه بریکس، ۳۴/۱۳-۳۴/۶، ۱۶/۹-۷۶/۵ گرم در ۱۰۰ گرم، ۵۴/۴-۰۱/۳ گرم در ۱۰۰ گرم و ۸۳/۴-۱۰/۳ گرم در ۱۰۰ گرم قرار داشت. نتیجه گیری: نمونه های ناحیه مرکز استان دارای بیشینه میزان عصاره و اسید کل و کمینه مقدار اسیدیته، مواد جامد محلول و شاخص بلوغ بودند. زمان برداشت دوم نیز موجب کاهش اسید کل و افزایش شاخص بلوغ گردید. انبارمانی نیز میزان عصاره، اسیدیته، اسید اسکوربیک، مواد جامد محلول، شاخص بلوغ و قند احیا را افزایش و میزان اسید کل و ساکارز را کاهش (۰۱/۰≥p) داد. بر اساس نتایج حاصله می توان بیان نمود نمونه های ناحیه مرکز در مقایسه با دو مکان دیگر باید دیرتر برداشت شوند تا کیفیت مطلوب تری داشته باشند. انبارمانی گرچه منجر به تغییراتی در تعدادی از صفات بررسی شده داشت لیکن می توان بیان نمود که میوه های باغات استان گلستان پتانسیل انبارمانی به مدت چهارماه را دارا هستند.

کلیدواژه ها:

واژه های کلیدی: انبارمانی ، پرتقال ، زمان برداشت ، مکان برداشت ، ویژگی های بیوشیمیایی