تجزیه و تحلیل نارسایی های نظام آموزش های حسابداری در کشور

کلیه رشته های دانشگاهی در نهایت باید، با ارائه خدمات با کیفیت به جامعه، به تامین نیازهای مختلف بشری کمک کنند. حسابداری، بعنوان یک رشته دانشگاهی، با ارائه خدمت به جامعه، در جهت کم به تامین منافع عموم مردم در سراسر دنیا، نقش اساسی ایفا می کند. بنابراین، کیفیت رشته حسابداری و در نتیجه کیفیت خدمات ارائه شده بوسیله این رشته، از اهمیت بالایی برخوردار است. هدف اصلی این پژوهش، شناسایی عوامل مرثر بر بهبود کیفیت رشته حسابداری است. برای این منظور، عوامل مرثر بر ارتقا سطح اثربخشی تدریس استادان رشته حسابداری و بهبود کیفیت پژوهش های حسابداری، به عنوان دو راهبرد ارتقا دهنده کیفیت رشته حسابداری، بررسی شده است. برای شناسایی عوامل مرثر بر اثربخشی تدریس، با استفاده از پرسشنامه های حاوی پرسش های باز، از اعضای هیات علمی حسابداری دانشگاه های دولتی کشور نیرخواهی شد. در خصوص بهبود کیفیت پژوهش های حسابداری نیز، به بررسی و تحلیل پژوهشهای منتشر شده بوسپله ۱۴ نشریه علمی پژوهشی حسابداری، طی سالهای ۱۳۷۱ تا ۱۳۹۵ از جنبه های موضوعی، ترکیب پژوهشگران و میزان استفاده از دستاوردهای سایر علوم یا رشته های دانشگاهی، به منظور شناسایی کاستی ها یا نارسایی های احتمالی و در نتیجه ارائه پیشنهادهایی برای رفع آنها، پرداخته شد. در نهایت، طرح مفهومی استنتاج شده از یافته های پژوهش ارائه شد. روش تجزیه و تحلیل مورد استفاده در این پژوهش، روش تحلیل محتوا است. نتایج حاصل از پژوهش، در رابطه با تدریس اثربخش، منجر به شناسایی ۳۱۰ عامل دارای تاثیر مطلوب و ۲۶۹ عامل دارای تاثیر نامطلوب بر اثربخشی تدریس در رشته حسابداری شد که این عوامل، به ترتیب، به ۶ دسته کلی، شامل زیردسته هایی برای آنها، و ۱۲ دسته، طبقه بندی شد. از بین عوامل شناسایی شده، مواردی مانند تسلط استاد به موضوع مورد تدریس، علاقه استاد به رشته حسابداری، تدریس در این رشته و موضوع مورد تدریس، مشارکت فعال دانشجویان در مباحث کلاس و استفاده از منابع درسی معتبر و منطبق با آخرین دستاوردهای علمی مربوط، به عنوان عوامل دارای تاثیر مطلوب، و نبود شرایط ساختاری و محیطی مناسب، پایین بودن علاقه، انگیزه و سطح علمی دانشجو، تسلط ناکافی استاد به موضوع مورد تدریس و بی توجهی یا برخورد اخلاقی نادرست استاد نسبت به دانشجو، به عنوان عوامل دارای تاثیر نامطلوب بر اثربخشی تدریس، مورد تاکید آزمودنی ها قرار گرفت. در رابطه با پژوهش ها، در مجموع ۳۰۷۶ مقاله منتشر شده مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتیجه بررسی موضوع این پژوهها نشان مدهد که پژوهشگران حسابداری توجه محدودی به حوزهای آموزش حسابداری ۱ درصد، حسابداری بخش عمومی ۶/۲ درصد، حسابداری مدیریت ۸/۹ و حسابرسی ۹/۱۳ داشته اند و تمرکز آنان روی موضوعات حسابداری مالی ۱/۳۱ و علوم مالی ۶/۲۹ بوده است. نتیجه بررسی وضعیت ترکیب پژوهشگران، از نیر تعدادی بیانگر توجه محدود پژوهشگران حسابداری به انجام پژوهش های گروهی با مشارکت چهار نفر و بیشتر ۸/۵ درصد بوده و تمرکز آنان روی مشارکت دو نفر ۴/۵۵ درصد است. از نظر مشارکت درون/بین/حرفهای-دانشگاهی پژوهشگران حسابداری نیز نتیجه این بررسی نشان می دهد که در مجموع ۴/۶۱ درصد از مقاله های منتشر شده با مشارکت درون دانشگاهی پژوهشگران انجام شده است. اما، مشاهده می شود که پژوهشگران حسابداری توجه خیلی محدودی ۹/۱ درصد به مشارکت دانشگاهی-حرفه ای در پژوهش های خود داشته اند. همچنین، افراد حرفه ای نیز به طور خیلی محدودی ۷/۰ درصد اقدام به انتشار پژوهش در نشریه های مورد بررسی کرده اند. نتیجه بررسی وضعیت مشارکت پژوهشگران حسابداری با پژوهشگران سایر رشته ها نیز بیانگر این است که از مجموع مقاله های منتشر شده، ۵/۷۷ درصد آن بوسیله پژوهشگران حسابداری و ۳/۱۴درصد با مشارکت پژوهشگران حسابداری و سایر رشته ها، انجام شده است. در نهایت، نتیجه بررسی میزان استفاده از سایر علوم یا رشته های دانشگاهی در پژوهشهای حسابداری نشان می دهد که از مجموع ۷۹۳۰۹ ارجاع در کل مقاله های مورد بررسی، ۱/۴۸ درصد آن به نشریه ها/منابع حسابداری، ۴/۱۴ درصد به نشریه ها/منابع مالی، ۴/۷ درصد به نشریه ها/منابع اقتصاد، ۶/۰ درصد به منابع روانشناسی، ۵/۵ درصد به نشریه ها/منابع مدیریت، ۶/۱۳ درصد به نشپریه ها/منابع آمار، ۵/۹ درصد به سایر نشریه های دانشگاهی و ۶/۱۳ درصد به سایر منابع، استناد شده است.

کلیدواژه ها:

اثربخشی تدریس در رشته حسابداری ، نارسایی های نظام آموزش حسابداری ، کیفیت رشته حسابداری