بررسی تطبیقی احکام مربوط به فرزند خواندگی در حقوق ایران

فرزندخواندگی نهادی فقهی- حقوقی است که طبق آن رابطه خاصی میان فرزندخوانده، پدرخوانده و مادرخوانده به وجود می آید، این موضوع در طول تاریخ سابقه ای نسبتا طولانی دارد و در ادوار مختلف با اهداف گوناگون و اشکال متفاوت مورد توجه قرار گرفته است . امروزه در متون حقوقی سعی بر آن بوده که به نحوی تفسیر صحیحی را از این پیوند در جامعه بنا نهد تا با توجه به نیازهای جامعه بتواند تا حدودی پاسخ گوی این نیازها باشد به گونه ای که تناقضی را با داشته های فقهی نیز رقم نزند. بر اساس فقه اسلامی فرزندخواندگی پذیرفته نیست. لیکن توجه به ایتام و کودکان بی سرپرست مقبول شارع است. لذا قانون داخلی ایران بجز برای اقلیت های مذهبی، فرزندخواندگی را به رسمیت نشناخته و نهادی مستقل را به عنوان سرپرستی کودکان بدون سرپرست ایجاد کرده است. این مقررات تا حد زیادی با مقررات کنوانسیون حقوق کودک در مورد فرزندخواندگی هماهنگ است. با بررسی قوانین حقوقی این نتیجه حاصل می شود که در نظام حقوقی اسلام نسب منحصرا از طریق ولادت مشروع ایجاد می شود و رابطه واقعی فقط در نسب خونی وجود دارد، رابطه فرزندخواندگی، حقیقی نیست. در نتیجه طفل به صورت مجازی به خانواده پذیرنده منتسب می گردد. در قانون مدنی ایران به تبعیت از فقه اسلامی فرزندخواندگی به رسمیت شناخته نشده و تا اواخر سال ۱۳۵۳ جایگاه قانونی نداشت ولی با توجه به لزوم حمایت از اطفال بی سرپرست در این سال قانونی با عنوان «حمایت از اطفال بی سرپرست» تصویب گشت. اما پس از گذشت سال ها قانون جدید مصوب ۱۳۹۲ با عنوان «قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست» برگی جدید در این باب باز نمود و از یک سری محدودیت های موجود بر سر راه این مساله گذر کرد، و به سمتی حرکت نمود که سعی بر آن دارد که چتری حمایتی بر آینده ایتام و کودکان و نوجوانان بی سرپرست بگستراند. هدف پژوهش حاضر بررسی تطبیقی احکام مربوط به فرزندخواندگی در فقه اسلامی و حقوق ایران بپردازد. با توجه به نتایج پژوهش حاضر مشخص شد که پذیرش فرزند از جانب خانواده هایی که به دلایلی صاحب فرزند نمی شوند هیچ گونه رابطه نسبی ایجاد نمی کند و به این ترتیب حکم مسائلی همچون محرمیت فرزندخوانده، نفقه، ارث بری و غیره روشن می شود.

کلیدواژه ها:

فرزندخواندگی ، فقه اسلامی ، حقوق مدنی ایران ، قانون حمایت خانواده.