بررسی و تحلیل اختلافات آلاینده BTEX در گذر زمان

شهرنشینی و توسعه آن با آلودگی های زیست محیطی مانند آلودگی هوا در ارتباط است. ترکیبات آلی فرار از آلاینده های بسیار مهم هوا می باشند. این گروه ترکیبات آلی از نظر اقتصادی اهمیت زیادی داشته و شامل چندین هزار ترکیب گوناگون است که بسیاری از آنها به عنوان حلال استفاده می شوند. قرار گرفتن در معرض آلاینده هایی مانند بنزن، تولوئن، اتیل بنزن و زایلن (BTEX)، علاوه بر این که اثرات بهداشتی بی پایانی از جمله مرگ و میر زودرس را به د نبال دارد، بر روی سیستم تنفسی و ریه انسان نیز تاثیر سوء دارد . از بین این ترکیبات، بنزن در دسته مواد سرطان زا قرار گرفته است. ترکیبات BTEX به عنوان ترکیبات آلی فرار غیر متانی (VOCs) طبقه بندی می شوند. منابع انتشار ترکیبات آلی فرار شامل فرآیند احتراق، دود سیگار، تبخیر بنزین و تعدادی از فعالیت های صنعتی از قبیل فرآیند های پتروشیمی، نگه داری و توزیع رنگ و حلال می باشد. بنزن به عنوان یک هیدروکربن آروماتیکی با طول عمر نسبتا طولانی، یک ترکیب سرطان زا و خطرناک ترین ترکیب در میان ترکیبات BTEX است. زایلن ها ((m, p) - زایلن و -o زایلن)، عمده ترین عامل تشکیل ازن در میان ترکیبات BTEX می باشند. نسبت بین (p، m) زایلن و اتیل بنزن، سطح واکنش فتوشیمیایی در جو را می تواند نشان دهد و سن واکنش توده هوا را تخمین بزند. نسبت بنزن به تولوئن می تواند در شناخت منبع انتشار گازهای فرار مفید باشد. در نسبت (وزنی/ وزنی) ۵/۰ در مناطق شهری، ترافیک ممکن است منبع اصلی انتشار گازهای فرار باشد. تولوئن و بنزن به عنوان آلاینده های شاخص سهم ترافیک در انتشار گازهای فرار مطرح شد ه اند. بنابراین با درنظر گرفتن اهمیت موضوع آلودگی هوای کلانشهر شیراز و با توجه به اهمیت بررسی غلظت ترکیبات آلی فرار موجود در اتمسفر از نظر سلامتی و محیط زیست و عدم وجود مطالعات کافی در این زمینه در هوای کلانشهر شیراز، مطالعه حاضر با هدف نمونه برداری آنالیز میزان غلظت ترکیبات BTEX در شهر شیراز انجام شد و سپس نتایج آن با غلظت BTEX، که در ماه های مختلف طول سال چند ایستگاه اندازه گیری شده بود، مقایسه شدند و تغییرات انتشار BTEX و سهم آنها در آلودگی هوای شهر مورد مطالعه قرار گرفت.

کلیدواژه ها:

غلظت آلودگی ، آلاینده BTEX ، انتشار آلودگی ، محیط زیست