بررسی ژئوشیمی توالی رسوبات بستر دریاچه آبزالو در راستای بازسازی شرایط اقلیمی و ژئومورفولوژیکی هولوسن پسین

دریاچه آبزالو در جنوب شهر قلعهخواجه، مرکز شهرستان اندیکا، در شمال شرق استان خوزستان، در دامنه ارتفاعات زاگرس چینخورده، زیر واحد ایذه، در تقسیمبندی ژئومورفولوژیکی واقع شده است. برای تعیین محیط ­های رسوبی طول هولوسن پسین دریاچه آبزالو، تعداد ۸ مغزه رسوبی از بخش داخلی دریاچه برداشت شد. عمق متوسط مغزه­های رسوبی ۵ و بیشینه عمق ۵/۷ متر است. رخساره­ های رسوبی براساس بافت رسوب، نوع کانی­های تبخیری، وجود مواد آلی، تغییرات رنگ و سایر مولفه­های ماکروسکوپی، شناسایی و تفکیک شدند و نمونه برداری براساس تغییر در نوع رسوبات و رخساره های رسوبی انجام گرفت. تعداد ۳۶ نمونه رسوبی از ۲ مغزه جهت آنالیز عنصری با دستگاهICP-OES  و دستگاه XRF (X-Ray fluorescence) انتخاب شد و نیز تعداد ۳ نمونه مورد آنالیز سن سنجی به روش ایزوتوپی C۱۴-AMS قرار گرفت. تعیین پارامترهای آماری، نمودارهای هیستوگرام فراوانی عناصر و آنالیز خوشه ای به منظور تعیین ارتباط عناصر با یکدیگر در محیط نرم افزار SPSS انجام پذیرفت. در این پژوهش با توجه به بررسی های انجام گرفته از نسبت های عنصری V/Cr، Mn/Al، K/Al، Rb/Al، Si/Fe، Ti/K جهت بازسازی وضعیت اقلیمی و محیطی، میزان مواد آواری ریزدانه (معلق و رسوبات رسی) ورودی به حوضه، شدت هوازدگی و فرسایش در حوضه آبریز و نوسانات سطح آب دریاچه استفاده شد. براساس آنالیز سن سنجی، بازسازی اقلیم و جغرافیای گذشته دریاچه آبزالو حداقل در ۵ هزار سال گذشته انجام گرفت. با توجه به بررسی های انجام گرفته حداقل دو دوره پرآبی و دو دوره خشک در طول هولوسن پسین (۵۰۰۰ سال گذشته) شناسایی شد. دوره های مرطوب از ۱۸۰۰ تا ۵۰۰ سال پیش در یک دوره ۱۳۰۰ ساله و از ۴۴۰۰ تا ۲۵۰۰ سال پیش در یک دوره ۱۹۰۰ ساله طول کشیده است. دوره های خشک، با مدت زمان کوتاه تر از دورههای مرطوب، از ۲۵۰۰ تا ۱۸۰۰ سال پیش در یک دوره ۷۰۰ ساله و از ۴۴۰۰ تا ۴۷۰۰ سال پیش در یک دوره ۳۰۰ ساله امتداد داشته است. دوره های خشک در منطقه با ورود رسوبات گرد و غبار همراه بوده است. مشخصه دوره های مرطوب نیز افزایش در میزان فرسایش و هوازدگی در حوضه آبریز می باشد.

کلیدواژه ها:

تغییرات اقلیم دیرینه ، ژئوشیمی رسوبی ، مغزه رسوبی ، هولوسن پسین ، دریاچه آبزالو