اولویت بندی و تحلیل فضایی پتانسیل سیل خیزی مبتنی بر رویکرد FUZZY-AHP (مطالعه موردی: حوزه آبخیز قمصر)

سیل یکی ازبلایای طبیعی است که می تواند فعالیت های اقتصادی، اجتماعی و پایداری محیط را تهدید کند.بنابراین شناسایی مناطق مستعد سیل خیز حوزه آبخیز امری ضروری دراین زمینه است.هدف پژوهش حاضر، اولویت بندی و تحلیل فضایی سیل خیزی حوزه آبخیز قمصر با استفاده از مدل های تصمیم گیری چند معیاره ومنطق فازی است. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی– تحلیلی و با روشFUZZY-AHP انجام شده است. برای این منظور ابتدا ۱۴معیار موثربرسیل خیزی حوضه(شامل باران، ارتفاع، کاربری اراضی،بافت-خاک، سنگ شناسی، فاصله از رودخانه، شیب، تراکم زهکشی، رتبه آبراهه، شاخص رطوبت توپوگرافی، شاخص توان آبراهه،تجمع جریان، انحنای سطح، انحنای طولی) شناسایی شدو سپس درنرم افزار Expert choice ۱۱ بین معیار ها با روش AHP مقایسه های زوجی انجام گردید و وزن نهایی هر معیار به دست آمد.درادامه، معیار ها با استفاده از توابع فازی linear و large فازی سازی شدندو درنهایت وزن-های نهایی به دست آمده برای هر معیار در لایه های مربوطه اعمال شد و نقشه نهایی سیل خیزی حوضه تهیه گردید. نتایج حاصل-ازاولویت بندی معیار های کمی و کیفی بر اساس نظر کارشناسان آبخیزداری با روش AHP نشان داد که از بین ۱۴ معیار پیشنهادی، معیار باران با وزن نهایی ۲۲۹/۰ بیش ترین تاثیررادر سیل خیزی حوضه دارد.همچنین معیارهای بافت خاک سنگین تا خیلی سنگین (۴۹۹/۰)، واحد سنگی Plvav (۲۵۲/۰)، کاربری های پهنه های آبی و اراضی لخت به ترتیب با وزن نهایی ۳۴۵/۰ و ۲۲۵/۰ نقش پررنگ تری در سیل خیزی حوضه دارند. نتایج حاصل از نقشه نهایی سیل خیزی حوضه نشان دادکه حدود ۸۴۱/۳۰، ۰۵۶/۲۷ و ۴۰۶/۱۲ درصد از مساحت کل حوضه به ترتیب در طبقه سیل خیزی متوسط، زیاد و خیلی زیاد قرار دارندکه این مناطق بیشتردر بخش مرکزی ودر امتداد جنوب شرقی حوضه واقع شده اند.بنابراین آگاهی از پتانسیل سیل خیزی حوضه می تواند درجهت تدوین برنامه های مدیریت بحران درهنگام مواجه شدن با سیلاب موثر واقع شود.

کلیدواژه ها:

توابع فازی ، مناطق مستعد سیل خیز ، مناطق نیمه خشک ، نرم افزار Expert choice