بررسی تاثیر سد بر الگوی آشوبی انتقال بار معلق رود (مطالعه ی موردی: سد کرج(

حجم رسوبها یکی از فراسنجهای اساسی در طراحی هر سد به شمار می رود، که نه تنها در بالادست بر روی پیکره و ساختار سد موثر است، بلکه به دلیل تبعات منفی ناشی از عملیات رسوب زدایی که معضلات زیست محیطی بسیاری را که در پایین دست سد به همراه خواهد داشت، شناختن آن الزامی است. عوامل متعدد تاثیرگذار بر این پدیده، که با روابط غیرخطی به یکدیگر وابسته­اند، سبب شده اند که پدیده­ی انتقال رسوب، سامانه­ی تصادفی محسوب شود. نظریه آشوب بیان می کند که بسیاری از سامانه­های پیچیده با تظاهرات تصادفی تنها تحت تاثیر چند فراسنج محدود قرار دارند، و حتی رفتار آنها در کوتاه مدت نیز قابل پیش بینی است. در این پژوهش، با استفاده از بازسازی فضای فاز و بعد همبستگی، که یکی از پر کاربردترین روشهای تشخیص آشوب است، به بررسی پویایی انتقال رسوب از دیدگاه آشوبی، و همچنین تاثیر وجود سد بر تغییرات این الگو، پرداخته شده است. نتایج حاکی از آنند که گروه زمانی رسوب دارای الگوی آشوبی کم دامنه است، و در بازه­ی زمانی کوتاه مدت ده روزه، سد بر پویایی آن موثر بوده و آن را از پدیده ای آشوبی به تصادفی تبدیل می کند، اما در بازه های زمانی بلند مدت تر مانند ماهانه به دلیل خلق اطلاعات و قطع ارتباط با شرایط اولیه­ی که در سامانه­های آشوبی رخ می دهند، این تاثیر از بین رفته و گروه زمانی دوباره رفتار آشوبی را به خود می­گیرد

کلیدواژه ها:

رسوب ، سد ، انگاره ی آشوب ، بعد همبستگی ، فضای فاز