روند بروز و مرگ و میر بیماری ایسکمیک قلبی در استان های ایران از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۹

سابقه و هدف: بیماری ایسکمیک قلبی(IHD) یک مشکل عمده بهداشت عمومی می باشد و در سال ۲۰۱۹ علت اول سال های از دست رفته عمر به دلیل مرگ زودرس را داشته است. دانستن میزان بروز و مرگ ومیر آن می تواند در طراحی و اجرای مداخلات پیشگیرانه در مناطق مختلف کشور کمک کننده باشد. در پژوهش حاضر الگوی بروز، و مرگ ومیر IHD طی سال های ۲۰۱۹-۱۹۹۰ در استان های ایران بررسی شد. مواد و روش ها: در این مطالعه اکولوژی (با کد اخلاق IR.ZUMS.REC.۱۴۰۲.۲۱۶)، میزان بروز، و مرگ ومیر استاندارد شده سنی (در هر ۱۰۰۰۰۰ نفر) بیماری ایسکمیک قلبی برای ۳۱ استان ایران از پایگاه جهانی بار بیماری ها (GBD) در سال های ۱۹۹۰، ۱۹۹۵، ۲۰۰۰، ۲۰۰۵، ۲۰۱۰، ۲۰۱۵ و ۲۰۱۹ استخراج شد. همچنین میزان بروز، و مرگ ومیر در گروه های سنی کم تر از ۴۴، ۵۴- ۴۵، ۶۴-۵۵، ۶۵-۷۴، ۷۵-۸۴ و بالای ۸۵ سال در سال های مورد مطالعه نیز مورد بررسی قرار گرفت. در زنان و مردان، در گروه های سنی مختلف و در کل، نسبت مرگ ومیر به بروز (MIR) نیز محاسبه شد. به منظور شناسایی استان های با روندهای مشابه در میزان بروز، مرگ و میر و MIR در سال های مورد مطالعه از تحلیل خوشه بندی مبتنی بر مدل استفاده شد. در روش خوشه بندی از آمیخته متناهی از توزیع های تی چند متغیره استفاده شد. جهت تعیین تعداد خوشه ها (تعداد روندهای متفاوت) معیار اطلاع بیزی (BIC) به کار رفت. جهت تعیین تعداد خوشه ها، خوشه های متفاوت در نظرگرفته شد و BIC محاسبه شد. تعداد خوشه ای که دارای کم ترین مقدار BIC بود به عنوان تعداد خوشه نهایی در هر شاخص در نظر گرفته شد. تحلیل ها در نرم افزار R ۴.۲.۰ انجام شد. یافته ها: طی سال های ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۹، میزان بروز IHD در زنان ۶ درصد و مردان ۴ درصد، میزان مرگ ومیر IHD در زنان ۳۵ درصد و مردان ۴۰ درصد و MIR در زنان ۶۹ درصد و مردان ۶۲ درصد کاهش داشته است. از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۹ در استان خراسان رضوی ۱۳ درصد کاهش بروز کل و در استان اردبیل فقط ۱ درصد کاهش بروز کل بیماری مشاهده گردید. کم ترین میزان بروز بیماری ایسکمی قلبی در سال ۲۰۱۹ در استان تهران بوده است. همچنین در هر دو جنس، استان تهران کم ترین میزان مرگ ومیر و MIR را داشته است. استان خراسان شمالی در کل بالاترین میزان بروز و استان گلستان بالا ترین میزان مرگ ومیر و MIR بیماری را در سال ۲۰۱۹ دارا می باشد. براساس نتایج تحلیل خوشه بندی، میزان بروز دارای ۳، مرگ ومیر دارای ۲ و MIR دارای ۲ روند(خوشه) در۳۱ استان بودند. میزان بروز در اردبیل، گلستان، خراسان جنوبی، قزوین، قم، سیستان و بلوچستان، تهران و یزد، میزان مرگ و میر در اردبیل، بوشهر، چهارمحال و بختیاری، هرمزگان، ایلام، کردستان، لرستان، قزوین و سمنان و MIR در آذربایجان شرقی و غربی، بوشهر، چهارمحال و بختیاری، فارس، گیلان، گلستان، هرمزگان، ایلام، اصفهان، کرمان، کرمانشاه، خراسان رضوی، خوزستان، کردستان، لرستان، مرکزی، مازندران، سمنان و یزد روند مشابه هم و بالاتر از سایر استان ها داشته است. استنتاج:  میزان بروز و مرگ ومیر و MIR طی ۳۰ سال مطالعه در ایران کاهش داشته است که این کاهش در بروز به میزان قابل توجهی کم تر از دو شاخص دیگر است. این امر لزوم توجه برنامه ریزان نظام سلامت و تمرکز آن ها به برنامه های پیشگیرانه سطح اول را نشان می دهد. هم چنین تفاوت مشاهده شده در بروز و مرگ ومیر بر حسب استان های مختلف، برنامه ریزی بر حسب مناطق مختلف را متذکر می شود.

کلیدواژه ها:

ischemic heart disease ، incidence ، mortality ، trends ، MIR ، بیماری ایسکمی قلبی ، بروز ، مرگ و میر ، روند ، میزان مرگ و میر به بروز