واکاوی چالش های اشتغال و درآمد زایی زنان منطقه عشایری زردلان (معرفی رویکرد کیفی نظریه زمینه ای به مطالعات جغرافیای روستایی)

با توجه به اهمیت اشتغال زنان عشایر در بهبود اقتصاد خانواده، پژوهش حاضر بر آن است تا مطالعه­ای کیفی، با هدف واکاوی چالش­های اشتغال و درآمد­زایی زنان منطقه عشایر زردلان از استان ایلام، را انجام دهد. یکی از اهداف مهم مطالعه حاضر، معرفی نظریه زمینه­ای به پژوهش­های جغرافیای روستایی است. داده­های این مطالعه از طریق مصاحبه نیمه ساختارمند و بحث گروهی متمرکز و استفاده از اسناد و مدارک گردآوری شده است. در این پژوهش از رویکرد کیفی نظریه زمینه­ای و با بهره­گیری از روش­های کد­گذاری باز، محوری و گزینشی، برای تحلیل داده­ها استفاده شده است. منطقه مورد مطالعه، روستای زردلان در دهستان هلیلان می­باشد. جامعه آماری را کلیه زنان عشایر منطقه مورد مطالعه که در زمینه تولید محصولات لبنی و صنایع دستی فعالیت داشتند، تشکیل می­دهد. نمونه­ها هدفمند انتخاب شده و بر اساس نمونه­گیری نظری تا رسیدن به اشباع تئوریک تعداد ۲۸ نفر انتخاب شدند. داده­های گردآوری شده در قالب ۴۹ مفهوم، ۷ مقوله عمده و یک مقوله هسته­ای کد­گذاری و تحلیل شدند. ۷ مقوله عمده عبارت اند از: شرایط از تولید تا بازار،  مشکلات تولیدی و کاهش سطح تولیدات زنان،  وظیفه سنگین زنان عشایر، انزوای جغرافیایی مناطق عشایری، عدم حمایت دولت و مسئولین و تغییر سبک زندگی عشایر و سایرین و گرایش به مصرف تولیدات صنعتی. مقوله هسته­ای نیز که سایر مقوله­های عمده را پوشش می­دهد، مقوله مشکلات تولیدی و کاهش سطح تولیدات زنان است، نظریه زمینه­ای حاصله نهایتا در قالب مدلی پارادایمی بر اساس سه بعد شرایط، تعاملات و پیامدها ارائه شده است، علاوه بر این نتایج نشان داد که مشکلات تولیدی و کاهش سطح تولیدات زنان عشایر تعاملی است در مقابل شرایط حاکم بر مناطق عشایری و پیامد منفی تنزل جایگاه اقتصادی زنان عشایر را به دنبال دارد. همچنین، نتایج نشان داد که میانگین سنی زنان مورد مطالعه ۳۲/۵۸ بود. تولیدات این زنان در کل شامل ۸۵ درصد محصولات لبنی و ۱۵ درصد صنایع دستی بود.

کلیدواژه ها:

اشتغال زنان عشایر ، مطالعات جغرافیای روستایی ، مدل زمینه ای ، رویکرد کیفی ، شهرستان چرداول