خوانش فلسفی ادبی رخداد تاریخی «استخلاص بخارا» و تبیین عوامل شکل دهنده ی روایت های مختلف تاریخی آن

تاریخ نویسی عهد مغول اگرچه تا حدودی ادامه سنت تاریخ نگاری پیش از خود است؛ ولی این شاخه پرثمر تاریخ ایران از لحاظ روش و بینش با سنت تاریخ نویسی پیش از خود متفاوت بود؛ زیرا مورخان تنها به ثبت وقایع و رویدادها بسنده نمی کردند بلکه عمدتا به تحلیل حوادث نیز می پرداختند و از رخدادی که یک بار اتفاق افتاده، آن هم در زمان و مکان معین؛ روایت های تاریخی متفاوتی که به نوعی توصیف گذشته از دیدگاه دل مشغولی های حسابگرانه شان بوده، ارائه می-کردند. در این جستار با روش تحلیلی توصیفی و با تکیه بر سه عنصر روایت، زبان و عاطفه روایت های تاریخی مختلف رخداد «استخلاص بخارا» را در پنج متن تاریخی عهد مغول : تاریخ جهانگشای جوینی؛ طبقات ناصری منهاج سراج؛ جامع التواریخ رشیدالدین فضل الله؛ تاریخ وصاف و تاریخ بناکتی واکاویدیم و ارزش تاریخی و روایی و ادبی هر یک از این روایت ها را تبیین کردیم و نشان دادیم هریک از این پنج مورخ اسلوبی خاص برای روایت این رخداد تاریخی برمی گزیند. روایت جوزجانی و بناکتی بسیار کوتاه و فشرده و روایت های شیرازی و همدانی که متاثر از روایت جوینی است روایتی متوسط ؛ اما روایت جوینی روایتی نسبتا با طول و عرض. روایت های کوتاه تاحدودی به آن رخداد تاریخی نزدیکتر است؛ زیرا مورخ از شگردهای بیانی و روایی و عنصر عاطفه کمتر در روایت خویش که آن را از گزارش رخداد دور می سازد بهره جسته است.. کلیدواژه ها: رخداد تاریخی؛ روایت تاریخی؛ خوانش فلسفی؛ تاریخ مغول؛ استخلاص بخارا.

کلیدواژه ها:

کلیدواژه ها: رخداد تاریخی ، روایت تاریخی ، خوانش فلسفی ، تاریخ مغول ، استخلاص بخارا