تحلیل انتقادی گفتمان های قدرت و جنسیت در آثار نویسندگان زن دهه ی هشتاد (ارسطویی، پیرزاد، وفی)

دهه ی هشتاد دوران تغییرات اساسی در گفتمان های قدرت حاکم در ایران است. رقابت دو گفتمان اصلاح طلب و اصول گرا باعث ایجاد شکاف در هژمونی حاکم شد و این امکان را برای افراد جامعه به وجود آورد تا نگاهی نو به نقش ها و وظایف خود در جامعه بیندازند و به بازتعریف هویت فردی خویش بپردازند. یکی از گروه های اجتماعی که اثرات این تغییرات سیاسی و اجتماعی حاکم را در آن ها می توان بررسی کرد، نویسندگان زن هستند. در این مقاله ۶ داستان از سه نویسنده ی زن مطرح دهه ی هشتاد (شیوا ارسطویی، زویا پیرزاد و فریبا وفی) بارویکرد تحلیل انتقادی گفتمان بررسی شده است. نتایج حاصل از این بررسی نشان می دهد که دگرگونی در گفتمان های قدرت و جنسیت حاکم در نحوه ی کاربرد زاویه ی دید، شیوه ی روایت و موضوع این داستان ها تاثیر مستقیم داشته است. استفاده از زاویه ی دید اول شخص و راوی زن نشان از صدادار شدن قشر بزرگی از جامعه دارد که تا پیش از این از رسانه ای برای صحبت از خواسته هایشان محروم بودند. زنان با پرداختن به موضوعاتی پیرامون مسائل و دغدغه های زنان طبقات مختلف جامعه و استفاده از روایت های خطی و سرراست، هم به آگاهی بخشی جامعه از شرایط و نیازهای این اقلیت جنسیتی دست می زنند و هم مخاطبان بیشتری را جذب نوشته های خود می کنند. در مقابل، همانطور که تغییر گفتمان های حاکم تاثیر مستقیمی بر آثار نویسندگان زن داشته است، آنان نیز از نوشتن به عنوان کنشی اجتماعی و ابزاری برای اعمال قدرت استفاده می کنند تا با نقد کلیشه های جنسیتی موجود، به تغییر تدریجی گفتمان های قدرت و جنسیت زمان خود بپردازند.

کلیدواژه ها:

گفتمان انتقادی ، قدرت ، جنسیت ، شیوا ارسطویی ، زویا پیرزاد ، فریبا وفی