کاربرد شاخص های تحمل به خشکی برای گروه بندی ارقام و لاین های پیشرفته جو

مقدمه و هدف: با توجه به ­خشکسالی های چندسال اخیر، نیاز کم محصول جو به آب وخاک غنی، نیاز کشور در تامین مواد غذایی جامعه و اهمیت جو در صنایع غذایی، لذا معرفی ژنوتیپ های پرمحصول و مقاوم به خشکی امری ضروری می باشد. مواد و روش ها: به‎منظور بررسی تحمل به خشکی۱۶ ژنوتیپ جو و شناسایی ژنوتیپ های متحمل و حساس بر اساس عملکرد دانه و شاخص های تحمل به خشکی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در دو شرایط دیم و آبیاری تکمیلی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی ایلام در سال زراعی ۱۳۹۹-۱۴۰۰ انجام شد. پس از برداشت، عملکرد دانه اندازه گیری گردید. یافته ها: نتایج همبستگی بین شاخص های تحمل به خشکی و عملکرد دانه در دو شرایط مورد آزمایش نشان داد که شاخص تحمل (STI)، میانگین بهره‎وری (MP)، میانگین هارمونیک (HM) و میانگین هندسی بهره‎وری (GMP)همبستگی مثبت و معنی داری با صفات عملکرد دانه در هر دو شرایط محیطی داشتند در نتیجه بهترین شاخص ها جهت گزینش لاین­ها و ارقام متحمل به تنش خشکی در هردو محیط می باشند. با توجه به شاخص های مورد مطالعه، ژنوتیپ های شماره ۱۱، ۹، ۱۰ و ۱۲  به‎ترتیب بعنوان لاین­های دارای بالاترین میزان تحمل به تنش خشکی شناخته شدند. بر اساس شاخص SIIG ژنوتیپهای ۱۱ و ۹ بالاترین مقدار را نشان دادند در حالی که ژنوتیپ های ۳ و ۴ کمترین مقدار داشتند. همچنین تجزیه به عامل­ها بر اساس روش تجزیه به مولفه های اصلی نشان داد که دو عامل اول ۵/۹۸ درصد (عامل اول ۶۸/۷ % و عامل دوم ۲۹/۸ %) از تغییرات کل را توجیه می نماید. نتیجه گیری: بر اساس نتایج بدست آمده ژنوتیپ های شماره ۹ و ۱۱ دارای بالاترین تحمل به تنش خشکی و عملکرد بوده که مناسب کشت در مناطق تحت تنش رطوبتی می باشند و ژنوتیپ های شماره ۳ و ۱۳ مناسب کاشت در مناطق فاقد تنش رطوبتی می باشند.

کلیدواژه ها:

Barley ، Cluster analysis ، Drought tolerance indices ، Principal component analysis ، Selection index of ideal genotype (SIIG) ، تجزیه به مولفه های اصلی ، تجزیه خوشه ای ، جو ، شاخص انتخاب ایده آل (SIIG) ، شاخص های تحمل به خشکی