نخستین آثار نگاشته شده در فیزیک جدید در دوران قاجار تا سال ۱۳۰۰ق

آشنایی ایرانیان با مفاهیم جدید فیزیک به دوره حکمرانی قاجار برمی گردد. آنچه در این مقاله می آید معرفی برخی از ویژگی های نخستین آثار تالیف شده یا ترجمه شده در حوزه فیزیک جدید تا حدود سال ۱۳۰۰ق خواهد بود. اکثر این آثار به صورت نسخه خطی باقی مانده اند و نسخه های متعدد نیز از آنها در دست نیست. این آثار عمدتا به انگیزه اهداء به شخص پادشاه یا دیگر مقام های حکومتی و یا به سفارش بعضی از بزرگان کشور نوشته شده اند و در مدارس، به ویژه در مدرسه دارالفنون، به عنوان کتاب درسی به کار نرفته اند. در این میان دو کتاب جایگاه مهم تری دارند: یکی کتاب جرالثقیل و علم حکمت طبیعی معروف به فیزیک نمساوی تالیف کریشش نمساوی-از اولین معلمان دارالفنون-و ترجمه میرزا زکی مازندرانی است. این نخستین کتابی است که در زمینه فیزیک جدید در سال ۱۲۷۴ق در کشور چاپ شده است و در مدرسه دارالفنون تدریس می شده است. دیگری کتاب حکمت طبیعی اصول علم فیزیک نوشته علی خان ناظم العلوم که حدود بیست سال بعد از کتاب نخست توسط یک ایرانی تالیف شده است. این کتاب نیز در دارالفنون به چاپ رسیده است و در آنجا تدریس می شده است.

کلیدواژه ها:

استاتیک ، جرثقیل ، حکمت طبیعی ، فیزیک جدید