برهان انی در روش علمی ابوریحان بیرونی

ابوریحان بیرونی دانشمند برجسته قرون چهارم و پنجم هجری رویکرد منحصر به فردی در علوم طبیعی داشت. در حالی که دانشمندان برجسته ای چون ابوعلی سینا روش های قیاسی و مبانی فلسفه ارسطو را در علوم طبیعی دارای اصالت تلقی می کردند، ابوریحان توجه بیشتری به براهین انی که روش علوم ریاضی بود داشت. در این روش علمی می توان با نگاهی انتقادی به مبانی فلسفی نگریست و تعهدی به این و آن دستگاه فلسفی نداشت. بیرونی گرچه خود بسیاری از مبانی ارسطو را پذیرفته بود و عملا در مقدمات علم نجوم اعمال کرده بود، اما همواره نگاهی انتقادی به آنها داشت و در برخی موارد به مرزهای علم تجربی، آن طور که در دوره انقلاب علمی در غرب می شناسیم، نزدیک شده بود. همچنین از ملزومات چنین نگرشی غیریقینی بودن علوم طبیعی است که سنخیت بسیاری با علوم طبیعی و تجربی به شکل جدید خود دارد. در این مقاله تلاش می کنیم رویکرد انی بیرونی در علوم طبیعی را با چند نمونه و شرح آنها روشن کنیم.

کلیدواژه ها:

ابوریحان بیرونی ، برهان انی ، روش علمی ، فلسفه ارسطو