تاریخ گذاری روایات افتاء تقیه ای با روش تحلیل متن و اسناد

یکی از پرسش­ های بنیادین در دانش اصول فقه، امکان تقیه در بیان حکم شرعی توسط امام معصوم(ع) است. در این باره دیدگاه­ های مختلفی بین اصولیان مطرح شده است، در این پژوهش، دو روایت که تصریح بر افتاء تقیه­ای دارد و مهم­ترین مبنای قائلان به صدور اخبار تقیه­ای از زبان امام معصوم (ع) است، با روش تاریخ­گذاری منبع و متن نقد می­شود. تاریخ­ گذاری منبع و متن این دو روایت و مقایسه آن با روایتی مبسوط در همین موضوع، نشان­گر درج اندیشه ­های غالیانه در این روایات با هدف نشر اباحی­گری است. معناشناسی تاریخی واژگان افتاء، تقیه، مسترشد و شاک، نشان­گر ارتباط بخش مدرج این دو روایت با اندیشه ­های غالیان در قرن سوم هجری در عراق است. تحلیل کیفی و کمی این دو روایت به انضمام روایتی مفصل ­تر، که در واقع شرح و توضیح بخش مدرج دو روایت نخست، به شمار می­آید. نشان می­دهد، غرض اصلی در این سه روایت، بیان حکم شرعی نیست؛ بلکه هدف، بیان سری بودن طریقت و تناقض آن با ظاهر و عدم ثبات احکام شرعی به عنوان جزئی از ساختار انگاره اباحی­گری در قرن سوم هجری است.

کلیدواژه ها:

اباحی گری ، احکام ظاهری ، تقیه ، غلو ، فتوا ، مسترشد