بررسی اسانس گونه های مختلف جنس جعفری کوهی (Pimpinella) در رویشگاه های ایران و کاربرد آنها

جنس Pimpinella متعلق به تیره چتریان است و در اروپا، آفریقا و آسیا، ۱۵۰ گونه دارد. ۶ گونه از ۲۲ گونه موجود در ایران بومی هستند. گونه های Pimpinella به عنوان هضم کننده غذا، ضدانگل و ضدقارچ، ضدمیکروب، ضدنفخ، ضددرد، ضدصرع و ضدتشنج، خلط آور، اشتها آور، معرق و التیام دهنده استفاده می شوند. میزان اسانس در گونه ها و اندام های مختلف جنس Pimpinella بسیار متفاوت است. بازده اسانس از ۴/۰درصد در ساقه و برگ گونه P. affinis تا ۵/۷درصد در بذر گونه P. deverroides متغیر است. کموتیپ های لیمونن (۸۰درصد) و ترانس- آلفا- برگاموتن (۹۰درصد) برای گونه P. affinis معرفی شدند. آنتول (۹۰درصد) در اسانس P. anisum، بتا- بیزابولن (۵۰درصد) در اسانس P. aurea، لیمونن (۶۳درصد) در اسانس P. barbata، لیمونن (۸۲درصد) و پری گایجرن (۶۷درصد) در اسانس P. puberula و P. deverroides ترکیب های عمده هستند. در P. eriocarpa پری گایجرن (۵۹درصد)، لیمونن (۶/۱۷درصد) و المیسین (۵/۱۲درصد) شناسایی شد. بتا- کاریوفیلن (۴۰درصد) و ژرماکرن دی (۲۹درصد) در اسانس P. kotschyana و ژرماکرن دی (۳۶درصد) در اسانس P. olivieroides شناسایی شد. در P. khorasanica ترانس- بتا- فارنزن (۵۴درصد) و در گونه P. khayami پری گایجرن (۳۲درصد) وجود داشت. در P. tragioides ترانس- آلفا- برگاموتن (۷۷درصد) و پری گایجرن (۸۷درصد) معرفی شد. در اندام های P. tragium ترکیب های ژرماکرن دی (۳۴درصد)، ژرماکرن بی (۱۸درصد)، بتا- پینن (۲۳درصد) و سابینن (۳/۱۲درصد) شناسایی شد. آثار ضدمیکروبی اسانس تعدادی از گونه های جنس Pimpinella شامل P. kotschyana، P. puberula، P. khorasanica و P. khayami بر ضدباکتری های گرم منفی و مثبت تایید شد. بعضی از ترکیب های شیمیایی موجود در اسانس اندام های مختلف جنس جعفری کوهی مانند ترانس- آنتول، بتا-بیزابولن، ترانس- آلفا- برگاموتن و المیسین در صنایع داروسازی و آرایشی بهداشتی کاربرد بسیار دارند.

کلیدواژه ها:

Pimpinella ، اسانس ، آنتی باکتریال ، کشت ، بتا- بیزابولن ، ترانس- آلفا- برگاموتن