تحلیلی بر دوره های مدیریت بر منابع طبیعی تجدید شونده و تاکید بر قلمروی بهره برداری ایل قشقایی در استان فارس

مدیریت مراتع در طول سالیان متمادی، دستخوش تغییرات و تحولات زیادی شده که این تغییرات، پوشش گیاهی مراتع و تولید آن را تحت تاثیر قرار داده است. در یک تقسیم بندی کلی دو نوع مدیریت خصوصی و دولتی وجود دارد، تفاوت های این دو شیوه مدیریتی، منشا بسیاری از تغییرات و تحولات است و در هدایت و تعیین خط مشی مدیریت بعدی نقش مهمی را ایفا می کند.شیوه های مدیریت اعمال شده بر منابع طبیعی در دوره های مختلف بر مراتع استان فارس شامل موارد زیر است که در این نوشتار مورد بحث قرار خواهد گرفت:۱) از اواخر حکومت قاجاریه تا سال ۱۳۴۱۲) از سال ۱۳۴۱ تا سال ۱۳۵۷۳) از سال ۱۳۵۷ تا سال ۱۳۶۲۴) از سال ۱۳۶۲ تا سال ۱۳۶۹۵) از سال ۱۳۶۹ تاکنوندر این تحقیق، دوره های یاد شده با هدف بهره مندی از نتایج آن برای مدیریت آینده مراتع، بررسی و تحلیل شدند. نکته مهم این است که در دوره اول (قبل از ملی شدن جنگل ها و مراتع)، مالکیت و مدیریت بر مراتع به صورت کاملا خصوصی و ملوک الطوایفی بود و دولت در تعیین حد و حدود و تقسیم، یا سیستم اجاره ای و خرید و فروش آن هیچ نقشی نداشت. دامداران متکی به مرتع، به دلیل مشکلات دسترسی به جاده و علوفه دستی، تناسب میان دام و ظرفیت مراتع و جمعیت کم بهره بردار، به شیوه متعادل، بهره برداری می کردند. حتی دامداران ضعیف ازنظر اقتصادی، در بهره برداری از مرتع مستقل از ایل و طایفه نبودند و سلسله مراتب را به طور کامل رعایت می کردند. در دوره دوم (از ملی شدن مراتع تا پیروزی انقلاب اسلامی) مدیریت دوگانه و غیر پایدار حاکم بود. سیستم مدیریتی غیردولتی و سیستم مدیریتی دولتی مبتنی بر قانون و مقررات، حاکمیتی بر روند بهره برداری صحیح از مراتع و جنگل ها نداشت.