مقایسه دیدگاه سوررئالیستی ادونیس و رویکرد فرمالیستی شفیعی کدکنی در سبک شناسی ادبیات عرفانی

ادونیس و شفیعی کدکنی با دو رویکرد متفاوت سوررئالیستی و فرمالیستی تحلیل سبک­شناختی از آثار عرفانی ارائه نموده­­اند. پژوهش حاضر در چهارچوب ادبیات تطبیقی مکتب آمریکایی و به روش توصیفی تحلیلی می­خواهد با مقایسه نظرات این دو ناقد درباره­ی سبک­شناسی آثار عرفانی، علل انتخاب دو سبک و شباهت­ها و تفاوت­ها و محدویت­های هر کدام را با توجه به رویکردهای نظری و آراء دو ناقد تبیین نماید. در رویکرد ادونیس متون عرفانی حاوی تجربه­ای متفاوت از تجربه دیگران است و عارف آن را در مفهومی نو و با زبان خاص بیان می­کند اما نزد شفیعی کدکنی تازگی در مفاهیم اندک است و ابداع صرفا در فرم و شیوه تعبیر از مفاهیم مشترک و نوآوری در کاربرد متفاوت زبان و ابزارهای آن است. نتایج پژوهش حاضر بیانگر آن است که هر کدام از این دو ناقد جنبه­ای از عرفان را در نظر گرفته­اند و میان نظرات آنها تفاوت هست اما تضاد بنیادین وجود ندارد. ادونیس به دلالت­های متن و تخطی آن از خودآگاه و امور معقول و هنجارمند اهمیت می­دهد و شکل را تابع معنا می­داند اما شفیعی کدکنی ابداع را در فرم اثر و ساختار متن و تکنیک­های زبانی و ادبی دنبال می­کند و معنا را صرفا از دریچه­ی فرم در­می­یابد.

کلیدواژه ها:

عرفان اسلامی ، سوررئالیست ، فرمالیست ، ادونیس ، شفیعی کدکنی