بررسی گام های زمانی خشک سالی و اثر تغییرات کاربری اراضی بر پارامترهای کمی و کیفی آب رودخانه پلاسجان

خشک سالی و تغییرات کاربری اراضی ازجمله پدیده هایی هستند که می توانند بر کاهش کمیت و کیفیت آب های سطحی در حوضه های آبخیز تاثیرگذار باشند. این پژوهش با هدف بررسی اثر تغییرات کاربری اراضی بر پارامترهای کمی و کیفی آب رودخانه پلاسجان صورت گرفت. بدین منظور از آمار بارش و دمای ایستگاه سینوپتیک داران و داده های دبی و کیفیت آب حوضه اسکندری واقع در خروجی حوضه طی دوره آماری ۲۰ ساله (۲۰۲۰-۲۰۰۰) استفاده شد. به منظور تحلیل خشک سالی در منطقه موردمطالعه از شاخص بارش استاندارد و شاخص خشک سالی هیدرولوژیک رودخانه در چهار گام زمانی (شش، ۱۲، ۲۴ و ۴۸ ماهه) استفاده گردید. نتایج بررسی تغییرات کاربری اراضی بر پارامترهای کیفی، نشان دهنده این است که در دوره ترسالی بین کاربری کشاورزی و املاح آب هم بستگی مثبت و معنی دار وجود دارد. به عبارت دیگر با افزایش درصد مساحت کاربری کشاورزی غلظت املاح افزایش می­یابد. در دوره خشک سالی نیز بین کاربری مرتع و غلظت برخی املاح هم بستگی معکوس و معنی دار و بین کاربری بایر و شهری و برخی پارامترهای کیفی همبستگی مثبت و معنی دار وجود دارد؛ بدین معنی که با کاهش درصد مساحت مرتع و افزایش مساحت کاربری شهری و بایر مقدار املاح آب افزایش پیدا کرده که سبب کاهش کیفیت آب می شوند. نتایج کلی نشان داد که افزایش فعالیت های انسانی با تغییر کاربری اراضی و نوسانات آب و هوایی از عوامل موثر بر کمیت و کیفیت آب رودخانه پلاسجان می باشند. بنابراین، اجرای برنامه های صحیح مدیریتی در حوضه مورد پژوهش برای کنترل تغییرات کاربری اراضی و مدیریت منابع آبی در مواقع خشک سالی مورد نیاز می­باشد.

کلیدواژه ها:

تاخیر زمانی ، شاخص خشک سالی ، کاربری اراضی ، هم بستگی