ارزیابی وضعیت فرسایندگی باد و پهنه بندی پتانسیل حمل ماسه در استان بوشهر به منظور شناسایی اراضی مستعد گسیل گردوغبار

باد عامل اصلی تخریب و فرسایش مناطق خشک و نیمه خشک است که برای جلوگیری از اثرات تخریبی آن باید شناخت کافی از ویژگی بادهای منطقه حاصل گردد. هدف اصلی پژوهش حاضر، تعیین وضعیت فرسایندگی باد و پتانسیل حمل ماسه در استان بوشهر و ارتباط آن با پراکنش مکانی کانون­های تولید گردوغبار است. گلبادهای سالانه منطقه نشان داد که عمده بادهای غالب از سمت شرق و غرب می وزد. گل توفان های سالانه منطقه نیز نشان داد که عمده بادهای غالب و فرساینده از سمت غرب، جنوب غربی و شمال غربی می وزد. این بادها در فصول مختلف سال به ویژه در زمستان و بهار به صورت چندجهته وزیده شده است. به منظور محاسبه توان حمل ماسه با استفاده از رابطه Fryberger & Dean، منطقه موردمطالعه ازنظر قدرت فرسایش بادی در کلاس کم تا متوسط قرارگرفته است و جهت نهایی حمل ماسه عمدتا به سمت جنوب شرقی است. مقدار شار حمل ماسه بین ۸/۹۴ تن در متر بر سال برآورد شده. بر پایه روی هم گذاری نقشه ­های پوشش گیاهی، سرعت باد، ژئومورفولوژی و پراکنش ماسه زار­ها، مناطق مستعد گسیل گردوغبار شناسایی شد. در بیش تر نواحی، مناطق مستعد گسیل گردوغبار با کانون های فرسایش بادی همخوانی دارد. هم چنین بر اساس شاخص تغییرپذیری جهت باد، زمینه برای ایجاد تپه های ماسه ­ای طولی، سیلک­ های دندانه ­ای و سیف فراهم شده است؛ بنابراین سایش حاصل از حمل ماسه در کانون­ های فرسایش بادی در سطح دشت­ های کم پوشش عامل موثری بر ازدیاد غبارخیزی در استان بوشهر شده است.

کلیدواژه ها:

بادسنجی ، دبی ماسه ، رژیم بادی ، مرفولوژی تپه ، گلباد ، گردوغبار