بررسی اثربخشی دوره های آموزشی-ترویجی بر کاهش تخلفات مرتبط با منابع طبیعی و عوامل موثر برآن (مطالعه موردی: شهرستان های اردل و کیار در استان چهارمحال و بختیاری)

هدف از تحقیق حاضر بررسی اثربخشی دوره های آموزشی- ترویجی منابع طبیعی بر کاهش تعداد تخلفات مرتبط با منابع طبیعی شامل قطع جنگل، شخم و شیار و چرای خارج از فصل و مازاد دام و تعیین عوامل آنها است. به این منظور، اطلاعات دوره های آموزشی- ترویجی و تخلفات بهره برداران در یک دوره شش ساله (۱۳۸۲ تا ۱۳۸۸) در سطح ۱۷ روستا از توابع شهرستان اردل و کیار استان چهارمحال و بختیاری از اداره کل منابع طبیعی استان گردآوری شد. همچنین اطلاعات اقتصادی و اجتماعی روستا از طریق پرسشنامه از ۲۰ سرپرست خانوار در هر روستا جمع آوری و برای هر روستا میانگین گیری شد. سپس تعداد افراد آموزش دیده که قبلا مرتکب تخلف شده بودند به تفکیک هر روستا به دو گروه تقسیم شدند: افرادی که بعد از دوره آموزشی مرتکب تخلف شدند و افرادی که تخلف نداشتند. با استفاده از آزمون ویلکاکسون مشخص شد که آیا تفاوت معنی داری در تعداد تخلفات قبل و بعد از دوره های آموزشی وجود دارد یا خیر؟ برای بررسی اثر عوامل اقتصادی و اجتماعی، ابتدا روستاها بر اساس خصوصیات اقتصادی و اجتماعی، خوشه بندی شدند. در نهایت معنی داری ارتباط بین خوشه های فوق و تعداد تخلفات آنها با استفاده از آزمون کای اسکور بررسی شد. نتایج نشان داد که اختلاف معنی داری در تعداد تخلفات، قبل و بعد از دوره های آموزشی وجود دارد. تعداد تخلفات افراد آموزش دیده بعد از شرکت در دوره های آموزشی به طور معنی داری کاهش یافته است. با وجود این، کاهش تخلفات در همه شرایط یکسان نبوده و عوامل فردی، اقتصادی و اجتماعی در آن دخیل بوده است. با تغییر خصوصیات فردی، خانوادگی، اجتماعی و اقتصادی بهره برداران و امکانات و خدمات رفاهی روستاها، موفقیت دوره های آموزشی- ترویجی تحت تاثیر قرار می گیرد. نتایج مبین این است که توجه به خصوصیات اقتصادی و اجتماعی بهره بردان در طراحی و اجرای دوره های آموزشی- ترویجی می تواند موجب افزایش کارایی دوره ها شود.

کلیدواژه ها:

دوره های آموزشی- ترویجی ، تخلف مرتبط با منابع طبیعی ، خصوصیات اقتصادی و اجتماعی ، خوشه بندی