ارزیابی کمی جنگلکاری کاج سیاه (Pinus nigra) و تاثیر آن بر تنوع گونه ای و ویژگی های شیمیایی خاک اکوسیستم های مرتعی (پژوهش موردی: جنگلکاری فرودگاه ارومیه)

در این تحقیق عرصه جنگلکاری شده با گونه کاج سیاه (Pinus nigra) به مساحت ۱۰ هکتار واقع در محوطه فرودگاه ارومیه مورد پژوهش قرار گرفت. برای بررسی کمی، ۱۶ قطعه نمونه دایره ای به مساحت ۳۰۰ متر مربع به روش منظم تصادفی با ابعاد شبکه ۵۰ ×۵۰ متر پیاده شد. نوع و درصد پوشش گونه های علفی در پلات های مربعی با مساحت ۱۰۰ مترمربع، در داخل همان قطعات نمونه ثبت شد. به صورت یک درمیان از بین قطعات نمونه از عمق های ۱۰-۰ و ۳۰-۱۰سانتی متر (خاک معدنی) نمونه خاک برداشته و مشخصه های خاکی شامل اسیدیته خاک، نیتروژن کل، کربن آلی و فسفر قابل جذب اندازه گیری شد. یک منطقه مرتعی مجاور توده جنگلکاری مذکور (منطقه شاهد) انتخاب و سه قطعه نمونه با فواصل ۵۰ متر بر روی یک ترانسکت پیاده شد و پوشش علفی و خاک هر قطعه نمونه همانند منطقه جنگلکاری بررسی شد. از تقسیم میانگین قطر و ارتفاع درختان بر سن توده تا زمان پژوهش (۴۰ سال)، میانگین رویش قطری و ارتفاعی سالیانه محاسبه شد. شاخص های غنای گونه ای و تنوع گونه ای هر قطعه نمونه محاسبه شد. از روش آماری t برای آزمون اختلاف بین میانگین شاخص ها و خاک در دو منطقه استفاده شد. آنالیز رسته بندی مقیاس بندی چند بعدی غیرمتریک برای بررسی روند تغییرات پوشش گیاهی و ویژگی های شیمیایی خاک ناشی از جنگلکاری به کار گرفته شد. نتایج نشان داد میانگین رویش قطری و ارتفاعی به ترتیب ۴۶/۰ سانتی متر و ۲۹/۰ متر بود. غنای گونه ای و تنوع گونه ای شانون در منطقه جنگلکاری به شدت کاهش یافته است. میانگین کربن آلی و نیتروژن کل در منطقه شاهد بیشتر از منطقه جنگلکاری بود. مهم ترین عوامل موثر در پراکنش گونه های گیاهی، مشخصه نور، نیتروژن کل، کربن آلی و فسفر قابل جذب است. به طور کلی توصیه می شود این گونه در مناطق وسیع و در مناطقی که ضروری است ترکیب و تنوع گونه ای منطقه حفظ شود، کاشته نشود.

کلیدواژه ها:

جنگلکاری ، شاخص تنوع گونه ای شانون ، شاخص غنای گونه ای ، کاج سیاه ، کربن آلی ، نیتروژن کل