شبیه سازی رواناب و بار رسوب جنگل بهره برداری شده (مطالعه موردی: حوزه آبخیز ذیلکی رود)

در این پژوهش، تاثیر بهره برداری و جاده سازی جنگل بر تولید رواناب سطحی و بار رسوب حوزه ذیلکی رود بررسی شد. از مدل SWAT،SWAT-CUP و الگوریتم SUFI-۲ در شبیه سازی رواناب و بار رسوب و بهینه سازی پارامترهای این مدل و تعیین حساسیت پارامترهای مدل در حوزه آبخیز ذیلکی رود استفاده شد. مقادیر تابع هدف ضرایب NS و  برای مرحله واسنجی رواناب به ترتیب ۷۲/۰ و ۸۸/۰و برای مرحله اعتبارسنجی آن ۸۳/۰ و ۸۹/۰ و این ضرایب برای مرحله واسنجی بار رسوب به ترتیب ۵۱/۰و ۵۶/۰ و برای مرحله اعتبارسنجی آن ۶۶/۰و ۷۳/۰ به دست آمد. مقادیر تابع هدف در دوره واسنجی و اعتبارسنجی نشان دهنده شبیه سازی مطلوب دبی رواناب و بار رسوب ماهانه حوزه آبخیز رودخانه ذیلکی رود و کارایی مدل SWAT۲۰۱۲ پس از واسنجی پارامترهای آن با استفاده از الگوریتم SUFI-۲ بود. براساس نتایج آنالیز حساسیت پارامترهای مدل، پارامترهای چگالی خاک در حالت مرطوب (SOL_BD) و شماره منحنی در شرایط رطوبتی متوسط (CN۲) به عنوان حساس ترین پارامترها در تعیین مقدار دبی رواناب خروجی از حوزه و پارامترهای شماره منحنی در شرایط رطوبتی متوسط (CN۲) و ضریب زبری مانینگ آبراهه ها و زهکش ها (CH_N۲)، حساس ترین پارامترها در تعیین مقدار بار رسوب خروجی از حوزه تشخیص داده شدند. می توان نتیجه گیری کرد که بهره برداری جنگل با کاهش سطح تاج پوشش و با فشرده کردن خاک در مسیرهای چوبکشی، سبب کاهش نفوذپذیری و ظرفیت ذخیره آب در خاک می شود و سرعت رواناب به رودخانه ها را افزایش می دهد. همچنین جاده سازی جهت جریان رواناب به رودخانه را تغییر می دهد و با افزایش سرعت جریان های سطحی و فرسایش خاک سبب افزایش پیک سیلاب و بار رسوب می شود.

کلیدواژه ها:

اعتبارسنجی ، آنالیز حساسیت ، حوزه آبخیز ذیلکی رود ، مدل SWAT ، واسنجی