مطالعه ساختار ترمودینامیکی وردسپهر در منطقه خاورمیانه برای دوره ۱۹۸۰-۱۹۹۳

در این پژوهش با استفاده از داده های اقلیمی ۱۴ ساله (۱۹۸۰-۱۹۹۳) موسسه هوا فضای امریکا (NASA) ساختار ترمودینامیکی وردسپهر برای منطقه خاورمیانه و ایران بررسی شده است. برای این کار، توزیع افقی و قائم میانگین ماهانه، شار میانگین ماهانه، واگرایی شار میانگین برای هریک از عوامل رطوبت ویژه و گرما مطالعه شده است. به علاوه، تاثیر احتمالی پدیده های بزرگ مقیاس جوی از قبیل ال نینو ، لانینا و مانسن در توزیع زمانی و مکانی این عوامل در بازه زمانی یاد شده نیز بررسی شده اند. نتایج نشان می دهد که دمای نواحی شمال ایران و شمال منطقه خاور میانه عمدتا تحت تاثیر مرکز سرد واقع در شمال گروئنلند و دمای نواحی جنوب ایران بیشتر تحت تاثیر شارش های ناشی از شرق دریای سرخ است. رطوبت ایران و منطقه خاورمیانه نیز متاثر از چهار منبع واقع در شرق اقیانوس اطلس، شمال افریقا، شرق دریای سرخ و غرب اقیانوس هند است که اثر منبع رطوبت شرق اقیانوس اطلس در مقایسه با اثر سه منبع دیگر ضعیف تر است. بر اساس نتایج حاصل، بیشینه رطوبت روی ایران هم زمان با بیشینه تقویت دو منبع واقع در شرق دریای سرخ و غرب اقیانوس هند و وقوع مانسن تابستانی شدید هند است. در این شرایط شارهای رطوبت عمدتا جنوبی اند. همچنین بیشینه دامنه تغییرات سالانه دما هم زمان با وقوع مانسن تابستانی شدید در هند و بیشینه دامنه تغییرات سالانه رطوبت هم زمان با وقوع لانینای قوی است.

کلیدواژه ها:

ساختار ترمودینامیکی ، خاورمیانه ، شار دما ، شار رطویت ویژه ، پدیده های بزرگ مقیاس