تعیین مدل ژئوئید جاذبی برای ایران براساس روش تبدیل کم ترین مربعات رابطه استوکس از راه تلفیق اطلاعات داده های گرانی و مدل های جهانی ماهواره ای GRACE و ■SRTM

از سال ۱۳۶۳ مدل های متعدد ژئوئید جاذبی برای کشور ایران تعیین شده است. اخیرا براساس ارزیابی های صورت گرفته از راه مدل ژئوئید هندسی که با تلفیق داده های سامانه تعیین موقعیت جهانی (GPS) و ترازیابی به انجام رسید، مشاهده شد که دقت مدل های ژئوئید جاذبی موجود کشور مشابه و یا در مواردی کم تر از مدل های ژئوئید جهانی است که در حال حاضر در دسترس عموم قرار دارد. به منظور استفاده از پتانسیل داده های جدید ماهواره ای در این تحقیق، مدل جدید ژئوئید جاذبی برای ایران از طریق جمع آوری و تلفیق اطلاعات کلیه داده های موجود گرانی کشور (از منابع متفاوت)، جدیدترین اطلاعات مدل ژئوئید جهانیGRACE  و همچنین مدل دقیق جهانی توپوگرافی SRTM به روش (Least-Squares Modification of Stockes’s) تعیین شد. در حین این تحقیق ابتدا بانک جدید اطلاعات داده های جاذبی کشور از منابع گوناگون داخلی و خارج تهیه شد و داده های اشتباه از روش (Least-Squares Collocation) مورد ارزیابی قرار گرفت و حذف شد. شبکه داده های گرانی با تفکیک ۹۰ ثانیه از تلفیق داده های زمینی با تلفیق داده های ارتفاع سنجی ماهواره ای (Satellite Altimetry) و داده های گرانی به کار رفته در مدل EGM۹۶ در محدوده ۳ درجه خارج از مرزهای کشور تعیین شد. مدل ارتفاعی SRTM با قدرت تفکیک بهتر از۱۰۰ متر، در ابتدا از نظر دقت مطلق در ایران مورد ارزیابی قرار گرفت و کلیه مناطق دارای گپ، از راه تلفیق اطلاعات این مدل با مدل های جهانی دیگر کامل شد. این مدل در مرحله انترپلاسیون داده ای گرانی و همچنین اعمال تصحیح توپوگرافی مدل جدید ژئوئید ایران مورد استفاده قرار گرفت. همچنین آخرین مدل جهانی ژئوئید از سامانه ماهواره ای GRACE (GGM۰۲S) در این تحقیق برای تلفیق اطلاعات زمینی و ماهواره ای استفاده شد. ارزیابی صورت گرفته روی نتایج مدل جدید جاذبی ایران که از تلفیق داده های سامانه تعیین موقعیت جهانی (GPS) و ترازیابی به انجام رسید، حصول به دقت مطلق و نسبی حدود ۲۷ سانتی متر و۳.۸ ppm  (میلی متر در کیلومتر) تایید می کند. این دقت در مقایسه با دقت حاصل از مدل ترکیبی GRACE-GGM۰۲C بهبود دقتی را بیشتر از چهار برابر از نظر دقت نسبی تایید می کند. ضمنا در مقایسه با مدل های موجود و منتشر شده ژئوئید جاذبی کشور، مدل جدید دقت نسبی در حد چهار برابر بهتر را ارائه می دهد. علت بهبود کیفیت مدل جدید را می توان در استفاده از داده های گرانی نسبتا کامل و عاری از اشتباه، استفاده از مدل های جدید و دقیق جهانی توپوگرافی و ژئوئید و همچنین قابلیت ویژه اساس روش تبدیل کمترین مربعات رابطه استوکس در تلفیق بهینه داده های ناهمگون از راه دادن وزن مناسب به مجموعه داده ها و کاهش خطای برش در رابطه استوکس تفسیر کرد.

کلیدواژه ها:

تعیین ژئوئید ، ایران ، داده های گرانی ، ترازیابی ، تصحیح توپوگرافی ، سامانه تعیین موقعیت جهانی (GPS)