بررسی تاثیر ویژگی های خاک سطحی بر گسترش طولی آبکندها در اقلیم های مختلف استان فارس

یکی از مهم ترین انواع فرسایش آبی، فرسایش آبکندی است که موجب بروز مشکلات و خسارات زیادی می گردد. این نوع فرسایش به دلیل تولید رسوب و خسارات فراوان به اراضی، راه ها و سازه های عمرانی، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. استان فارس دارای فرسایش آبکندی در شش اقلیم است. در پژوهش حاضر پس از انتخاب یک منطقه از هر اقلیم، تعداد ۳۰ آبکند فعال و معرف مشخص شد. پیشروی آبکندها با استفاده از مدارک تاریخی نظیر عکس هوایی و نقشه ی پستی و بلندی و برداشت میدانی تعیین گردید. در آبخیز واقع در بالای پیشانی هر آبکند، ویژگی های خاک سطحی، شیب و پوشش گیاهی اندازه گیری شد. جهت تعیین عوامل موثر بر پیشروی طولی آبکند ها، رابطه ی بین طول آبکند به عنوان متغیر وابسته و ویژگی های خاک سطحی به عنوان متغیرهای مستقل با استفاده از روش همبستگی گام به گام در نرم افزار SPSS مورد تحلیل آماری قرار گرفت. نتایج این پژوهش نشان داد که چهار عامل شیب، EC، pH و پوشش گیاهی رابطه ی معنی داری در سطح یک درصد با میزان پیشروی طولی آبکندها دارند. مهم-ترین عامل، شیب واقع در بالادست پیشانی آبکند است. عواملی نظیر شیب و EC و pH رابطه ی مثبت و پوشش گیاهی رابطه ی منفی با میزان پیشروی طولی آبکندها دارند. تاثیر بسیار مهم شیب، نشانه ای از سرعت جریان سطحی تولید شده در بالای پیشانی آبکندها است. اقدامات منجر به کاهش شیب، و افزایش پوشش گیاهی در اطراف آبکندها می تواند تاثیر مهمی در کاهش آبکند ها و تولید رسوب داشته باشد.

کلیدواژه ها:

Gully erosion ، Surface soil ، Slope ، Gully expansion ، Fars province ، فرسایش آبکندی ، خاک سطحی ، شیب ، گسترش آبکند ، استان فارس