تاثیر الگوی توزیع زمانی بارندگی طی رخداد بر روان آب و هدررفت خاک تحت باران های شبیه سازی شده

شدت بارندگی از مهم ترین خصوصیات باران است که در فرسایش خاک موثر می باشد. تغییرات شدت بارندگی طی مدت بارندگی که با مفهوم الگوی توزیع زمانی بارندگی بیان می شود، در فرسایندگی باران های مختلف می تواند موثر واقع شود. بررسی این موضوع در باران های نواحی نیمه خشک به دلیل وجود الگوهای متنوع توزیع بارندگی طی سال، به منظور برآورد دقیق فرسایندگی باران ها حائز اهمیت می باشد. با بررسی الگوهای رایج باران منطقه، در نهایت ۱۱ الگوی بارندگی غیریکنواخت با شدت پایه ۲۰ میلی متر بر ساعت و حداکثر شدت ۵ دقیقه ای متغیر همراه با یک الگوی بارندگی یکنواخت با شدت ۸/۲۱ میلی متر بر ساعت انتخاب شدند و در دامنه ای با شیب ۹ درصد در کرت هایی به ابعاد ۶۰ در ۸۰ سانتی متر مترمربع در پنج تکرار رخداد در سال ۱۳۹۱ مورد بررسی قرار گرفتند. بر اساس نتایج، تفاوت معنی داری بین الگوهای مختلف بارندگی از نظر روان آب و هدررفت خاک وجود داشت (۰۵/۰p<). این تفاوت به دلیل تخریب خاک سطحی و کاهش نفوذپذیری طی شدت اوج بارندگی بود. در رگبارهای بینابین که بیش ترین شدت بارندگی در اواسط مدت بارندگی قرار داشت، بالاترین میزان روان آب (۳۹/۱ میلی متر) و هدررفت خاک (۳۱/۳۰ گرم بر مترمربع) مشاهده شد. در این رگبارها در اوایل بارندگی، خاک به آرامی تخریب و مرطوب شد. با این حال با افزایش شدت بارندگی در اواسط بارندگی، تولید روان آب و هدررفت خاک به شدت افزایش یافت و با تداوم بارندگی این وضعیت همچنان پایدار بود. در رگبارهای پیش افتاده میزان روان آب و هدررفت خاک به ترتیب ۵۱/۹۸ درصد و ۶۳/۹۸ درصد بیش تر از رگبارهای دیرکرده بود. در رگبارهای دیرکرده با وجود شدت اوج در اواخر بارندگی، به دلیل تداوم پایین باران و نهایتا قطع آن، کم ترین میزان روان آب و هدررفت خاک رخ داد.

کلیدواژه ها:

Simulated rainfall ، Rainfall intensity ، Erosion plot ، Semi-arid region ، باران شبیه سازی شده ، شدت بارندگی ، کرت فرسایشی ، منطقه نیمه خشک