سنگ های آتشفشانی آداکیتی منطقه آذربایجان (جنوب جلفا): شاهدی از ماگماتیسم پس از برخورد

سنگ های آتشفشانی داسیتی در منطقه آذربایجان (جنوب جلفا) رخنمون چشم گیری دارند. این سنگ ها دارای مقدار SiO۲ بین ۴/۶۶ تا ۹/۶۹ درصد وزنی است و ماهیت کالک الکالن نشان می دهند. نسبت (La/Yb)N در محدوده ۰۵/۱۹ تا ۷/۴۰ حاکی از تفریق یافتگی شدید عناصر نادر خاکی و غنی شدگی عناصر نادر خاکی سبک نسبت به عناصر نادر خاکی سنگین است. در نمودارهای چندعنصری عادی شده، غنی شدگی نسبی Rb، Ba و K و تهی شدگی نسبی Nb، Ta و Ti حاکی از ماگماتیسم متاثر از فرایندهای فرورانشی است. این سنگ ها از نظر ترکیب شیمیایی عناصر اصلی مانند SiO۲، Al۲O۳، MgO، Na۲O، K۲O، نسبت K۲O/Na۲O و Mg# و ترکیب عناصر کمیاب مانند Rb، Sr، Y، Yb، Ni، Cr و نسبت La/Yb و Sr/Y در محدوده سنگ های آداکیتی قرار می گیرند. به علاوه، ژئوشیمی این سنگ ها از جمله تمرکز MgO، Cr، نسبت Th/Ce، Rb، Th و نسبت K۲O/Na۲O با آداکیت های مشتق از ذوب بخشی قاعده پوسته ای هم خوانی بهتری دارد. به نظر می رسد در مرحله پس از برخورد (نئوژن)، انقطاع ورقه اقیانوسی فرورنده و بالاآمدگی گوشته استنوسفری با بریدگی و نازک شدگی لیتوسفر رویی همراه بوده است. در این مرحله، گوشته و متعاقب آن سنگ های مافیک قاعده پوسته (منشا ماگماتیسم آداکیتی) دچار ذوب بخشی شده اند. مذاب های آداکیتی تولید شده به طور محتمل کم و بیش با مواد گوشته ای نیز آلایش داشته است که باعث زیاد شدن تمرکز برخی عناصر سازگار (مانند Ni) شده است. به طورکلی تنوع شیمیایی ماگماتیسم نئوژن منطقه آذربایجان با تنوع منشا گوشته ای-پوسته ای مذاب و نیز فرایندهای آلایش پوسته و تبلور تفریقی قابل توضیح است که در یک جایگاه پس از برخورد پلیت های عربی- اورازیا اتفاق داده است.

کلیدواژه ها:

dacite ، adakite ، post-collision ، Azerbaijan ، northwestern Iran. ، داسیت ، آداکیت ، پس از برخورد ، آذربایجان ، شمال غرب ایران