نقد کهن الگویی شخصیت «درویش» در «قصه نوش آفرین گوهرتاج»

درویش به معنی تهیدست، نیازمند و گداست. همچنین به زاهدان ، عارفان و صوفیانی که به دنیا و هر چه در آن است، بی اعتنا هستند و روی نیازشان فقط به سمت خداست، درویش می گویند. صفت درویش واقعی قناعت، تواضع و خشنودی است. بنابراین، درویش کسی است که خواسته یا ناخواسته، بی چیز و فقیر است. دراویشی که خودخواسته از تعلقات دنیوی چشم پوشیده اند، بنا بر متون فارسی میانه می توانند بر اهریمنان و دیوان (به خصوص دیو آز) پیروز شوند و آن ها را از جهان برانند. این پژوهش بر آن است که شخصیت درویش را در قصه نوش آفرین گوهرتاج بر اساس نظریه کهن الگویی یونگ بررسی کند و خوانش نوینی از این داستان ارائه دهد که موجب درک زیرلایه های غریزی، فرهنگی و آرمانی جامعه ایرانی در برهه ای خاص می شود. واکاوی شخصیت درویش به عنوان شخصیتی کلیدی در این داستان و حقیقت روان شناختی او، می تواند این هدف را تقویت کند. ضمن این که تاییدی نیز بر اهمیت داستان های عامیانه از نظر یونگ است. همچنین سیر این داستان راهکارهایی برای رشد، خودآگاهی و خودشناسی نشان می دهد. روش تحقیق، تحلیل کیفی و کمی است که با استناد به منابع کتابخانه ای شکل می گیرد. در این داستان هفت شخصیت هستند که می توان آن ها را با شخصیت درویش تطبیق داد. نقش های کهن الگویی این شخصیت ها به ترتیب بسامد، خویش، نقاب، قهرمان، آنیموس و سایه هستند و نتیجه نشان می دهد که این شخصیت در کل از دید عامه، شخصیتی مثبت و محترم بوده است.

کلیدواژه ها:

نقد کهن الگویی ، ادبیات عامه ، قصه ، نوش آفرین گوهرتاج ، درویش