ایمان، شک و تربیت دینی

چیستی ایمان موضوعی بحث برانگیز است و اختلاف نظرها در این خصوص بین اندیشمندان مسلمان و بیش از آن بین اندیشمندان مسیحی وجود دارد. در این بین، رابطه ایمان با شک، از جمله مصادیق مهم این اختلاف نظر محسوب می شود. این مقاله در پی جویی منشا این اختلافات، ریشه آن ها را در اموری چون تفاوت محتوایی باورهای دینی در این ادیان، پیش فرض های نظری اندیشمندان دینی، تجارب متفاوت سیاسی- اجتماعی جوامع دینی و نهایتا تفاوت جریان های فکری- فلسفی مماس با هر یک از این دو حوزه می یابد. با پذیرش نقش مهم مولفه آخر، باید انتظار داشت که رشد سریع ارتباطات به عنوان بستری برای مبادله افکار، اندیشه اسلامی را نیز در تماس بیشتری با جریان های فکری رقیب و معارض قرار داده و بدین شکل ایمان اسلامی نیز در معرض چالش هایی قرار گیرد که ایمان مسیحی در چند سده پیش ازاین، با آن روبرو شده است. این مقاله با ارائه تحلیلی مفهومی از نسبت ایمان با شک، با اذعان بر نقش غیرقابل انکار مولفه معرفت در ایمان اسلامی، رویکردی معرفت شناختی به نام واقع گرایی سازه گرایانه را به عنوان مبنایی برای ایمان اسلامی در نظر گرفته و معتقد است که گرچه شک نمی تواند آن گونه که برخی جریان های جدید در مسیحیت به آن معتقدند به عنوان مولفه اساسی ایمان تلقی شود، اما درعین حال وجود آن نیز اجتناب ناپذیر بوده و معارضی اساسی برای ایمان نیز تلقی نمی-گردد. این مقدمه تربیت اسلامی را بر آن می دارد که از یکسو تحمل پذیری متربی نسبت به باقی ماندن در تردید را ارتقا بخشد و از سوی دیگر انگیزه و تلاش او را برای نیل به یقین افزایش دهد.

کلیدواژه ها:

ایمان اسلامی ، ایمان مسیحی ، شک ، واقع گرایی سازه گرایانه ، تربیت