رشد شهرنشینی و توانمندسازی اجتماعی و فرهنگی جوامع شهری

ایجاد سکونتگاههای غیررسمی از پیامدهای نامطلوب شهرنشینی در جهان معاصر است که به ویژه در نتیجه صنعتی شدن شتابان و نابرابری های منطقهای شکل گرفته و شهرها و خصوصا کلان شهرهای کشور را با مسائل عدیدهای مواجه ساخته است. شکل گیری و گسترش سکونت گاه های غیررسمی، از جمله پیامدهای رشد شهرنشینی بوده، و اکثر شهرها نیز از این قاعده مستثنی نیست. امروزه مزیت دسترسی به منابع طبیعی در امکان بهره مندی از شاخص های توسعه, جای خود را به مزیت بهره مندی از نیروی انسانی مبتکرخلاق و متخصص داده است. یکی از زمینه های ناپایداری شهری، سکونتگاه های غیررسمی است، که در ایران به عنوان نمادی از فقر شهری با سرعتی شتابان در حال شکل گیری است. در سال های گذشته جمعیت روستاها بسیار بیشتر از شهرنشین ها بوده و این امر موجب توازن و تعادل بوده است اما به دلیل برنامه ریزی های نامناسب توسعه ای از سال ۱۳۶۵ این تعادل به هم خورده و پدیده ناهمگون مشکل آفرین حاشیه نشینی در کنار شهرهای کلان کشور ایجاد شده است. این سکونتگاه ها منظری آشفته و بی نظم در شهر ایجاد کرده و لطمات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی گسترده ای را بر کل شهر تحمیل کرده اند. نکته دارای اهمیت، شناسایی راهکار اساسی خروج از این معضل است. این امر را نه می توان به حال خود رها نمود و نه می توان با برخورد مقطعی و گزینشی پاسخگوی آن شد. ضعف مدیریت شهری، برخوردهای غیرقانونی، ناکارآمدی سیاست های کنونی از جمله موانع اصلی گام نهادن در مسیری شفاف است. رویکردهای متفاوتی در نظام برنامه ریزی در کشورهای مختلف در کاهش این مساله بکار گرفته شده است. گزارش توسعه جهانی، توانمندسازی اقشار فقیر و سرمایه گذاری در دارایی های آنان را از اولویت های اصلی در بهینه سازی زندگی ساکنین این بافت ها مطرح کرده است.

کلیدواژه ها:

بهینه سازی ، فقر شهری ، ناپایداری شهری