رضا قلی میرزا و سنت گرایی بازتابی

هدف مقاله بررسی امکان کاربرد مفهوم «سنت گرایی بازتابی» با مطالعه سفرنامه رضا قلی میرزا است. منظور از سنت گرایی بازتابی واکنش سنت در ایران در مقابل خود سنت ناشی از برخورد با مدرنیسم غربی است. روش تحقیق کتاب خانه ای و با استفاده از اسناد تاریخی انجام شد. فتحعلی شاه جمادی الثانی ۱۲۵۰ق ۱۸۳۴ از دنیا رفت. پس از مرگ او بین فرزندانش در باره جانشینی او اختلاف افتاد. حسینعلی میرزا فرمانروای فارس جانشین محمد میرزا فرزند عباس میرزا را نپذیرفت و با نام «علی شاه» خود را «پادشاه» خواند. محمدشاه به شیراز لشگر کشی کرد، او را دستگیر و به تهران فرستاد. حسینعلی میرزا یک سال بعد ربیع الاول ۱۲۵۱ق (۱۸۳۵) در تهران از دنیا رفت. فرزندان او رضا قلی میرزا، تیمور میرزا و نجف قلی میرزا فرار کردند و به عراق رفتند و از راه سوریه و لبنان عازم انگلستان شدند. آن ها یک سال در انگلستان ماندند و جمادی الاول ۱۲۵۲ ق (۳ سپتامبر ۱۸۳۶) از لندن خارج و از راه فرانسه، بلژیک، بایرن، پروس، اتریش و عثمانی محرم ۱۲۵۳ق (۱۱ آوریل ۱۸۳۷) به بغداد رسیدند. رضا قلی میرزا تجربه این سفر را در سفرنامه ای نوشته است. سفرنامه رضا قلی میرزا را در چند محور بررسی می کنیم: ۱) مناسبات اجتماعی و سیاسی انگلستان؛ ۲) انگلیسی ها از دیدگاه او؛ ۳) در باره و خود زندگی نامه او.

کلیدواژه ها:

«سنت گرایی بازتابی» ، «سفرنامه» ، «رضا قلی میرزا» ، «سلسله قاجار»