نقش گفتمان سلفی در بازتولید فرقه گرایی و تکفیر با تکیه بر متن و الگوی فهم/سیدهاشم هاشمی

اندیشه سلفی گری در تاریخ اسلام فعال ترین رهیافت فکری و ذهنی است که کل تاریخ اسلام را تحت تاثیر قرار داده است. این پژوهش با استفاده از الگوی تحلیل گفتمان، اندیشه سلفی گری و جنبش های سلفی را با تکیه بر سه دوره تاریخی اندیشه اهل حدیث با محوریت دوگانه احمد ابن حنبل و ابن تیمیه، سلفی گری محمد ابن عبدالوهاب و سلفی گری در تاریخ معاصر بررسی کرده است.  ادعای این پژوهش این است که سلفیه تحت تاثیر متن و روش های معیوب تفسیری، زمینه های تکفیر و فرقه گرایی را در تاریخ اسلام پدید آورده است. یکی از جنبه های چالش برانگیز سلفیه انتقال جدال فرقه ای به حوزه الهیات و فتوا به تکفیر فرقه های اسلامی است. در این تحقیق سلفی گری به عنوان مفهوم عام در نظر گرفته شده است که طیف وسیعی از وابستگان فکری اهل حدیث مانند پیروان ابوالحسن اشعری، ابن تیمیه، محمد ابن عبدالوهاب و سلفیه در تاریخ معاصر را در برمی گیرد.  به طور کلی سلفی گری، الگوی فکری است که با روش متعبدانه به متن مراجعه می کند و با عقلانیت اجتهادی – فقهی، کلامی و فلسفی در جدال قرار می گیرد. رویکرد ظاهرگرایانه، هر نوع فهم متکثرانه و اجتهادی را از آنان سلب و به دلیل فقدان تسامح در برابر اندیشه های مخالف، با خشونت و تکفیر طرد می کند.

کلیدواژه ها:

متن ، گفتمان ، فرقه ، ابن حنبل ، ابن تیمیه ، محمد ابن عبدالوهاب ، مدرنیته