نقش افسردگی مادر در مشارکت کودک مبتلا به لوسمی در فعالیت های روزمره زندگی

اهداف: سرطان خون در کودکان یکی از شایع ترین انواع سرطان است. تغییرات ایجاد شده در شرایط کودک و عوارض داروهای مصرفی و بیماری بر وضعیت جسمانی وی موجب افسردگی شدید در والدین می شود. از سوی دیگر سیر درمان این بیماری و بستری های پی در پی و طولانی مدت در بیمارستان بر مشارکت کودکان مبتلا به سرطان در فعالیت های روزمره تاثیر منفی می گذارد. به طوری که اغلب این کودکان در انجام این فعالیت ها با چالش مواجه هستند. در این پژوهش بررسی شد که نقش افسردگی مادر در مشارکت کودک مبتلا به لوسمی در فعالیت های روزمره زندگی چیست؟ روش بررسی: مطالعه حاضر یک پژوهش توصیفی تحلیلی مقطعی است. جامعه مورد بررسی کودکان ۱۵-۱۳ ساله مبتلا به سرطان مراجعه کننده به بیمارستان سیدالشهدای اصفهان و مادران آن ها بود و نمونه های مورد مطالعه با روش نمونه گیری ساده در طی شش ماه در فاصله بهمن ۱۳۹۷ تا تیر ۱۳۹۸ انتخاب شدند. به طور کلی ۷۲ کودک با توجه به معیارهای ورود به بیمارستان مراجعه کردند که از این میان ۶۲ کودک و مادر تمایل به همکاری داشتند. پس از ارائه توضیحات در خصوص پژوهش، در صورت تمایل به همکاری، پرسش نامه های «اطلاعات جمعیت شناختی»، «افسردگی بک ۲» و «عادات زندگی» با کمک مصاحبه کننده برای هر کودک و مادر تکمیل شد. نسخه کوتاه شده پرسش نامه عادات زندگی برای کودکان ۵ تا ۱۳سال، توسط نوریو و همکارانش در سال ۲۰۰۲ و به منظور بررسی مشارکت اجتماعی در افراد دچار ناتوانی طراحی شد. روایی و پایایی این پرسش نامه در ایران توسط مرتضوی و همکاران در سال ۱۳۹۲ سنجیده شد و مقادیر ICC برای تمام بخش ها بیشتر از ۰/۶۰ و برای کل پرسش نامه ۰/۸۷ به دست آمد و درمجموع پرسش نامه از روایی و پایایی مطلوبی برخوردار بود. پرسش نامه خودابرازی بک ۲، شاخص های افسردگی در افراد را می سنجد. نسخه فارسی پرسش نامه بک در سال ۲۰۰۵ توسط قاسم زاده و همکاران تهیه و اعتبارسنجی شد. روایی و پایایی نسخه فارسی پرسش نامه بک جهت استفاده برای سنجش علائم افسردگی در جمعیت نرمال مورد تایید قرار گرفت (آلفای کرونباخ =۰/۸۷) داده های حاصل از این پژوهش توسط نرم افزار SPSS نسخه ۲۲ و با استفاده از آزمون های تحلیل داده پیرسون، اسپیرمن، آنووا و آزمون تی مستقل مورد آنالیز قرار گرفت. یافته ها: میانگین و انحراف معیار سنی مادران ۵/۸±۳۶/۹۸ سال و کودکان ۲/۵±۸/۴ سال بود. میانگین و انحراف معیار نمره آزمون افسردگی بک میان مادران ۱۰/۹±۲۱/۸ بود و بیش از ۸۵ درصد آن ها درجاتی از افسردگی را نشان دادند. میانگین و انحراف معیار نمره مشارکت کلی کودکان۱۸/۸±۶۷/۷ از ۱۰۰ بود. نتایج پژوهش نشان داد میان نمره افسردگی مادر و مشارکت کودک در حوزه آموزش (۰/۰۰۸=P) و زندگی اجتماعی (۰/۰۵=P) رابطه معنادار معکوس وجود داشت. بین افسردگی مادر و مشارکت کودک در حوزه تغذیه (۰/۱=P)، تندرستی (۰/۱۲=P)، مراقبت شخصی (۰/۲۴=P)، ارتباط (۰/۴=P)، مشارکت در امور خانه (۰/۱۷=P)، تحرک (۰/۱۳=P)، مسئولیت ها (۰/۴۵=P)، روابط بین فردی (۰/۲۷=P) و تفریح (۰/۱۷=P) رابطه معناداری نبود. نتیجه گیری: عوامل متعددی می تواند بر سطح مشارکت و درگیری کودکان در فعالیت های روزمره زندگی تاثیرگذار باشد. با توجه به نتایج این پژوهش به نظر می رسد افسردگی و وضعیت روانی نامطلوب مادران کودکان مبتلا به سرطان علاوه بر تاثیرات مخرب بر عملکرد خود آن ها، می تواند تا حدودی منجر به محدودیت مشارکت کودک در حوزه های مهمی همچون آموزش و مشارکت اجتماعی شده و عوارض این بیماری را برای وی بیشتر کند.

کلیدواژه ها:

Activities of daily living ، Childhood acute lymphoblastic leukaemia ، Independent living ، Depression ، لوسمی ، سرطان کودکی ، افسردگی مادر ، مشارکت ، فعالیت های روزمره زندگی