کاربردهای فناوری لیپوزوم در درمان لیشمانیا: گذشته، حال و آینده

لیشمانیازیس یکی از بیماری های انگلی شایع در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری جهان بوده و تهدیدی برای سلامت عمومی محسوب می شود. طبق آمار سازمان جهانی بهداشت (WHO)، موارد لیشمانیوز موجود در دنیا ۱۲ میلیون نفر و تعداد افراد در معرض خطر ۳۵۰ میلیون نفر تخمین زده می شود. داروهای درمانی لیشمانیوز دارای محدودیت هایی هستند و امروزه، رویکرد به سمت سیستم های دارورسانی نانوذره ای همچون لیپوزوم هاست. لیپوزوم ها ساختارهای دولایه فسفولیپیدی و کلسترول هستند که شامل قسمت های هیدروفیل و هیدروفوب در ساختار خود بوده و امکان بارگیری ترکیبات هیدروفوب، هیدروفیل یا آمفی فیل را فراهم می کنند. از آنجایی که انگل لیشمانیا بیش تر در ماکروفاژها حضور دارد، سیستم های دارورسانی باعث بهبود شاخص درمانی داروهای ضد لیشمانیا شده و موجب کاهش دوز موثر و اثرات سمی خارج از هدف (off target) حاصله از توزیع زیستی غیراختصاصی آن ها می شود. هدفمندسازی سیستم های دارورسانی لیپوزومی نه تنها با استفاده از ویژگی های ساختاری مختلف آن ها همچون اندازه ذره ای و بار سطحی به دست می آید، بلکه با اتصال لیگاندهای مختلف به سطح لیپوزوم ها، جهت دارورسانی هدفمند قابل دستیابی است. امروزه، از لیپوزوم های پوشیده شده با قند، لیپوزوم های کاتیونی، آرسنولیپوزم ها و لیپوزوم های هدفمند شده با پپیتید برای رسانش داروهای ضد لیشمانیای سنتی به لیشمانیا استفاده می شود و با توجه به اهمیت نانولیپوزوم ها و مزیت های زیاد آن، تحقیقات در این زمینه روزبه روز بیش تر می شود.

کلیدواژه ها:

Liposomes ، Leishmania ، Leishmaniasis ، Nanotechnology ، Vesicle ، لیپوزوم ، نانوتکنولوژی ، لیشمانیا ، لیشمانیوز ، وزیکول