بررسی آسیب شناسی سیاست های کاهش جمعیت

در حال حاضر تنظیم خانواده، جزو بهداشت باروری و بهداشت باروری، از مفاهیم حقوق بشری محسوب می شود. معمولا ایجادجنبه حقوق بشری برای انگاره ای خاص، آن را به یک دغدغه جهانی و ملی تبدیل می کند.در سال های اخیر بحث کنترل جمعیت از طریق «تنظیم خانواده»، اهمیت ویژه ای یافته است از سال ۱۳۵۵ تا ۱۳۷۵ جمعیت ایران به دوبرابر افزایش یافت. طی دهه ۶۰ تا اوایل دهه ۷۰ جمعیت ایران سیر صعودی به صورت جهشی را طی کرد. در سال ۱۳۷۵جمعیت ایران حدود ۶۰ میلیون نفر گزارش شد. از نظر جمعیت شناسان ۲۰ سال گذشته دوره انفجار جمعیت جوان در کشور است. بااین پیش بینی که دهه ۸۰ دهه ی زناشویی و باروری این جوانان خواهد بود، دولتمردان به طور به جدی سیاست های کنترل جمعیتروی آورده اند. مشکلات فراروی کشور در بخش آموزش، بهداشت و مسکن که خود جزو موانع مهم توسعه به حساب می آیند،واقعیاتی هستند که در هر برهه ای از زمان نمی توان از کنارشان به راحتی گذشت. در عین حال به نظر می رسد که اکنون «تنظیم خانواده» به یک ارزش فرهنگی بدون رقیب بدل شده و هرگونه گفتگو راجع به آن، یک تابو تلقی می شود در خلال سال ۱۳۷۵ مباحثات متعددی درباره ی سیاست های کنترل جمعیت درگرفت که از آن میان اشاره به نکته ذیل خالی از لطف نیست: عده ایمعتقد بودند که توسعه یا کنترل جمعیت ذاتا یک مسئله اسلامی یا غیر اسلامی نیست. جمعیت یک نمود عینی است که لوازم خود رادارد و در هر برهه ای از زمان، باید با کارشناسی های به موقع و علمی دانست که آیا کثرت جمعیت یا قلت آن به سود خانواده ها،اجتماع، امت اسلامی و اقتدار ملی است یا خیر؟ در هر زمانی که کارشناسی های عمیق و علمی به یک نتیجه قاطع در این بارهرسیدند می توان مطابق آن و در آن زمان سیاست های کنترل یا توسعه جمعیت را دنبال کرد. اما به نظر می رسد که در حال حاضرتلقی جامعه ی از کارشناسی این است که اصولا کنترل جمعیت یک ارزش مطلق است و تحت هیچ شرایطی نباید از افزایش جمعیتیا محدود ساختن سیاست های «تنظیم خانواده» سخن گفت؟ به هر حال این موضوع با توجه به تاثیرات فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و حتی سیاسی گسترده اش از جمله موضوعاتی است که باید به صورتی سیال و دایمی مورد بحث اندیشمندان قرار بگیرد و کاملاروزآمد شود. باتوجه به آنکه «تنظیم خانواده» و کنترل جمعیت با اقبال عمومی مواجه و در طی سال های اخیر دلایل زیادی بر صحت سیاست های مربوط به آن اقامه شده است، ما در این نوشتار به توضیح جنبه های دیگر این بحث خواهیم پرداخت.