بررسی رابطه فقر شهری با فرهنگ فقر در محله های فرودست شهر اراک

۱- عباس خسروانی دکتر جامعه شناس، دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکز، دانشکده علوم اجتماعی، تهران، ایران   ۲- رضاعلی محسنی دکتر جامعه شناس، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکده علوم اجتماعی، گروه جامعه شناسی، تهران، ایران (نویسنده مسئول)  ۳- حبیب صبوری خسروشاهی دکتر جامعه شناس، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شرق، دانشکده علوم انسانی، گروه علوم اجتماعی، تهران، ایران مقدمه:هدف از انجام این پژوهش بررسی رابطه فقر شهری با فرهنگ فقر در محله های فرودست شهری اراک با تاکید بر توانمند سازی اقتصادی وفرهنگی ساکنان این محله ها است.برای این منظور شاخصه های فقر شهری و فرهنگ فقر شناسائی و مورد سنجش قرار گرفته و رابطه آنها به لحاظ همبستگی مورد بررسی قرار گرفت.روش:در این پژوهش از روش پیمایش استفاده شده است.نمونه آماری طبق فرمول کوکران ۳۸۱ نفر است که با روش نمونه گیری ۳ مرحله ای سهمیه ای،خوشه ای و تصادفی ساده از بین حدود ۵۶ هزار و ۷۴۴ نفر ساکنان ۳ محله فرودست شهری اراک انتخاب شده اند. در این تحقیق ابتدا شاخص های کالبدی و اقتصادی انتخاب شده و بر اساس رویکرد تحلیلی سلسه مراتبی (AHP) وزن دهی شده است.همچنین برای رتبه بندی محله های فرودست از نظر فقر شهری از ابزار تصمیم گیری چند معیاری TOPSIS استفاده شده است.یافته ها:بر اساس تکنیک topsis، رتبه فقر شهری بدست آمده برای محله ی فوتبال برابر با ۰.۰۹۵۳۸ محله چشمه موشک برابر با ۰.۰۶۲۰۶ و برای محله باغ خلج ۰.۰۶۰۳۱می باشد.نتایج همچنین نشان می دهد که اکثر بلوک های این محله ها به لحاظ فقر شهری و فرهنگ فقر در وضعیت نامطلوبی قرار دارند.یافته های این پژوهش نشان داد که فقر شهری ساکنان، ارتباط معنا دار مستقیمی با سطح فرهنگ فقر در میان آنها دارد. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که مقدار ضریب همبستگی چندگانه مدل رگرسیونی و ضریب تعیین متغیر مستقل،با توجه به ۰۰۰/۰ بودن sig ،به طور معنا داری متغیر وابسته را پیش بینی می کنند. نتایج تحلیل مسیر نشان داد که اثر فقر شهری بر فرهنگ فقر معنی دار است.بحث:در این پژوهش به منظور کنترل و کاهش مولفه های فقر اقتصادی و فرهنگ فقر در محله های فرودست شهری،راهکار توانمند سازی ساکنان با رویکرد اجتماع محور در ابعاد اقتصادی،فرهنگ و اجتماعی پیشنهاد شده است.توانمند سازی اجتماع محلی و توسعه ی محلی رویکردی غیر متمرکز و مشارکتی است و به نوعی مکمل ارتقا بخشی است که در رابطه با تامین حق مالکیت و توسعه ی اقتصادی در محله های فقیر نشین علاوه بر مشارکت در ساخت و ساز و بهبود محله،ضرورت درگیر شدن ساکنان محله در تصمیم سازی و فرایند برنامه ریزی برای تشخیص اولویت های اقدام و حمایت در اجرا را ضروری می داند.

کلیدواژه ها:

urban poverty ، urban suburbs ، empowerment ، culture of poverty ، توانمندسازی ، فرهنگ فقر ، فقر شهری ، محلههای فرودست شهری