روایتگردانی در قصه های عامیانه و داستانهای نوین فارسی

برای «روایت پژوهی درزمانی» عرصه های گوناگونی را می توان متصور شد که گونه شناسی روایت در دوره های تاریخی مختلف یکی از آنهاست، و جستن پیشینه ی فنون داستان پردازی نوین در قصه های عامیانه ی بومی یکی دیگر. در همین راستا و با این گمان که حتا در صورت تغییر کارکرد یا چه بسا نقش باختگی کامل روایت نماهای شفاهی، باید آثاری از آنها در رمان و داستان کوتاه فارسی به جا مانده باشد، نگارنده ی مقاله ی حاضر بر آن بوده تا پس از معرفی نمونه ی ظریفی از این قالب های کلامی خاص روایت در پیکره ای مشتمل بر دویست و هفتاد قصه ی عامیانه که دست کم هفتاد سال از گردآوری و ثبت هرکدام می گذرد، روند زوال یا صرفا تحول نقشی این قالب ها را در ادبیات داستانی ایران پی بگیرد. (حوزه های درخور روایت پژوهی تطبیقی میان قصه های عامیانه و داستان های نوین فارسی، دامنه ای چنان گسترده و بکر را می پوشاند که حتا ترسیم حدود آن از حوصله ی این جستار بیرون است. پس جای شگفتی نخواهد بود اگر آنچه در پی می آید صرفا حاصل بررسی مقابله ای ساز وکار روایتگردانی میان صحنه های موازی یا متناوب در دویست وهفتاد قصه ی عامیانه ی ایرانی و پیکره ای شامل بیش از سیصد داستان معاصر فارسی باشد.)

کلیدواژه ها:

metafiction ، Persian folktales ، Iranian literary fiction ، formulaic narrative shift ، metanarration ، فراداستان ، قصه های عامیانه ی فارسی ، ادبیات داستانی ایران ، روایت گردانی قالبی ، فراروایت