واسازی داستان اسکندر و فغستان براساس دیدگاه دیگربودگی جنسیتی

فارغ از پیام آشکار که بر پوسته هر متنی به نمایش درمیآید، گاهی گفتمان دیگری در ضمیر محتوا وجود دارد که نیت سازندگان متن را در حمایت از پوسته به چالش میکشد. در پرتو دگرخوانی و واسازی آثار، هزارتوهای تاریک، روشن  و مفاهیم تازهای ارائه میشوند. دو روایت فردوسی و ثعالبی از داستان «اسکندر و دختر پادشاه هند»، با  تفاوتی معنادار در پایانبندی، داستانی آشنا از پیوند زناشویی دختر زیبای مغلوب با پادشاه فاتح است، اما در بررسی گفتمان ثانویه، سازوکارهای اعمال قدرت بر بدن برجسته میشوند. این سازوکارها برخلاف تصور رایج، تنها تعذیب نیستند، بلکه علمالنظر یا جمالشناسی نیز نوعی شبکه مراقبت تلقی میشود که با ورود زن از عرصه «دیگری» (خانه پدری) به حیطه «خود» (خانه همسر) پایان نمییابد؛ بالعکس، زن آن هنگام که از آزمون بدنمندی که نهاد قدرت آن را تدارک دیده است، سربلند بیرون میآید، با عدول از هنجارهای جامعهپذیری، به مثابه تهدیدی برای تمامیتخواهی نظام حاکم به شمار میرود و طرد میشود. در این مقاله به شیوه تحلیلی توصیفی و با نگاه جامعهشناسانه، عناصر موجود در داستان مذکور واسازی شدهاند و با بهرهگیری از آرای اندیشمندان این عرصه به ویژه میشل فوکو به روابط متقابل سه عنصر «زیبایی»، «دانش»، و «قدرت» پرداخته شده است.

کلیدواژه ها:

Gender ، Otherness ، Iskandar and Faghestan ، power ، جنسیت ، دیگری ، اسکندر و فغستان ، بدن مندی ، قدرت