راوی مداخله گر نخستین رمان های فارسی؛ چالش واقع گرایی

رمان رئالیستی می­ کوشد تصویری عینی از واقعیت­ های زندگی معاصر به دست دهد. استفاده از راوی غیرشخصی و بی­ طرف، سهم ویژه ­ای در عینیت رمان رئالیستی دارد. در دیگر سو، حضور و مداخله راوی، تصنعی بودن روایت را آشکار ساخته و حقیقت­ مانندی آن را کاهش می ­دهد. هدف این مقاله بررسی انواع مداخله راوی در رمان­ های نگاشته­ شده در فاصله سال­ های ۱۳۰۰ تا ۱۳۲۰­ش. و نسبت آن با واقع­ گرایی آثار داستانی است. به این منظور، در گام نخست، نشانه­ های مداخله راوی از رمان­ ها استخراج و دسته ­بندی شده ­اند. سپس، نسبت مداخله راوی با مولفه های رئالیستی بررسی و ارزیابی شده است. خوداظهاری راوی و توضیح کنش روایی، قضاوت در باب شخصیت و کنش­ های داستانی، تعمیم حالات و کنش شخصیت و ایراد خطابه­ های اجتماعی و سیاسی راوی/ نویسنده، عمده ترین گونه­ های مداخله راوی در رمان های مورد بررسی این پژوهش بوده است. نتایج تحقیق نشان می­ دهد که پاره ای از مداخله ­های راوی، به­ ویژه خوداظهاری راوی و تبیین و توضیح فرایند روایت، در نوپایگی ژانر رمان ریشه دارد و از الگوهای روایی مرسوم در ژانرهای سنتی؛ همچون نقالی و دیگر آثار عامیانه تاثیر پذیرفته است. توضیح کنش روایی با برجسته­ سازی برساختگی اثر ادبی، توهم واقعیت را فروکاسته و حقیقت ­مانندی را تضعیف می­ کند. از دیگر سو، اعتقاد به کارکرد آموزشی ادبیات و ایراد خطابه­ های عقیدتی طولانی، تداخل رسالت ژورنالیستی با معیارهای روایت رمان رئالیستی را در پی داشته و اصل بی­ طرفی و غیابرمان رئالیستی می­کوشد تصویری عینی از واقعیت­های زندگی معاصر به دست دهد. استفاده از راوی غیرشخصی و بی­طرف سهم ویژه­ای در عینیت رمان رئالیستی دارد. در دیگر سو، حضور و مداخله راوی تصنعی بودن روایت را آشکار می کند و حقیقت­مانندی آن را کاهش می­دهد. هدف این مقاله بررسی انواع مداخله راوی در رمان­های نگاشته­شده در فاصله سال­های ۱۳۰۰ تا ۱۳۲۰­ و نسبت آن با واقع­گرایی آثار داستانی است. به این منظور، در گام نخست، نشانه­های مداخله راوی از رمان­ها استخراج و دسته­بندی و سپس نسبت مداخله راوی با مولفه های رئالیستی بررسی و ارزیابی شده است. خوداظهاری راوی و توضیح کنش روایی، قضاوت درباب شخصیت و کنش­های داستانی، تعمیم حالات و کنش شخصیت و ایراد خطابه­های اجتماعی و سیاسی راوی/ نویسنده عمده­ترین گونه­های مداخله راوی در رمان های مورد بررسی این پژوهش بوده است. نتایج تحقیق نشان می­دهد پاره­ای از مداخله­های راوی، به­ویژه خوداظهاری راوی و تبیین و توضیح فرایند روایت، در نوپایگی ژانر رمان ریشه دارد و از الگوهای روایی مرسوم در ژانرهای سنتی، همچون نقالی، و دیگر آثار عامیانه تاثیر پذیرفته است. توضیح کنش روایی با برجسته­سازی برساختگی اثر ادبی، توهم واقعیت را فرومی کاهد و حقیقت­مانندی را تضعیف می­کند. از دیگر سو، اعتقاد به کارکرد آموزشی ادبیات و ایراد خطابه­های عقیدتی طولانی، تداخل رسالت ژورنالیستی با معیارهای روایت رمان رئالیستی را درپی دارد و اصل بی­طرفی و غیاب راوی را نادیده می­گیرد. راوی را نادیده می­ گیرد.

کلیدواژه ها:

Persian novel ، intrusive narrator ، journalism ، narrator’s presence ، narrative levels ، رمان فارسی ، راوی مداخله گر ، روزنامه نگاری ، حضور راوی ، سطوح روایی