طراحی الگوی رفتارهای تغذیه ای سالم در محیط کار: راهکاری موثر برای پیشگیری از بیماری های دوران سالمندی

مقدمه: محیط های کاری همواره به عنوان یک جایگاه مهم و ارزشمند برای پیشگیری از بیماری های مزمن به ویژه در سنین سالمندی سالم شناخته شده اند. براساس مطالعات موجود، بخش عمده ای از رفتارهای مرتبط با سلامت افراد به ویژه رفتارهای تغذیه ای در محیط های کاری که افراد بخش عمده ای از ساعات زندگی خود را در آن می گدرانند شکل می گیرد .این امر ناخودآگاه زمینه لازم برای ایجاد بیماری های غیر واگیر در سنین میانسالی و سالمندی را فراهم می کند. از این رو مطالعه حاضر با هدف شناسایی فرایند شکل گیری رفتارهای تغذیه ای در یک محیط کار صنعتی انجام شد. مواد و روش ها: مطالعه حاضر به صورت یک مطالعات ترکیبی در دو مرحله کیفی و کمی در سال ۲۰۱۷ انجام شد. در مرحله اول، یک مطالعه کیفی و با رویکرد مبتنی بر زمینه انجام شد. روش نمونه گیری به صورت هدفمند بوده و مشارکت کنندگان ازکارمندان یک مجتمع صنعتی در شهر تهران انتخاب شدند. در بخش اول مطالعه، ۵۲ مصاحبه نیمه ساختار یافته انجام شد و پس از ثبت و تحلیل مصاحبه ها مبتنی بر پارادایم اشتراوس کوربین، ۱۰۰۰ کد اولیه ،۱۰۰ کد نهایی به دست آمد که در قالب ۱۵ طبقه و ۶ مفهوم طبقه بندی شدند. در مرحله دوم، جهت روان سنجی الگو و ابزار طراحی شده مبتنی بر الگو، مطالعه ای کمی به صورت مقطعی در ۵۰۰ نفر از کارمندان شاغل در حوزه های صنعتی صورت گرفت. جهت طراحی ابزار و آزمون برازش الگو و بررسی روابط بین متغیرها از نرم افزار Lizrel v۸.۸ و spss v۲۲ استفاده شد. یافته ها: شش مفهوم به دست آمده از مرحله اول شامل ۱) عادت های تغذیه ای نهادینه شده در محل کار۲) انگیزه برای اقدام تغذیه ای سالم ۳) دانش و مهارت های تغذیه ای۴) درک از فشارهای روانی ۵)تاثیرپذیری از شبکه های اجتماعی و ۶)عوامل سازمانی محیطی بودند. سپس در مرحله بعد بر مبنای سازه های الگو، ابزار سنجش عوامل فردی، روانی و محیطی موثر بر رفتارهای تغذیه ای طراحی شد. در روان سنجی ابزار ، روایی صوری پرسشنامه در حد مطلوب تایید شد. همچنین، نمره ی نسبت و شاخص روایی محتوا برای تمامی گویه ها بیش از ۰/۷ موید روایی کمی محتوای پرسشنامه بود. تحلیل عاملی اکتشافی با چرخش واریماکس با ۴ عامل، ۵۰ درصد کل واریانس را تبیین نمودند و ضریب پایایی برای کل ابزار ۰/۸۳ به دست آمد. نتایج مدل معادلات ساختاری برای برازش الگو نشان داد که شاخص های برازش، الگوی پیشنهادشده را تایید می کنند.نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاضر حاکی از آن است که بخش عمده ای از رفتارهای تغذیه ای افراد تحت تاثیر دانش و مهارت فردی، همراهی دوستان و همکاران و شرایط سازمانی که در آن مشغول به کار هستند، قرار می گیرد که همه این عوامل تحت تاثیر انگیزه های فردی برای اقدام به یک رفتار سالم هستند. بنابراین شناسایی عوامل موثر بر انگیزه های افراد در محیط کار، می توانند زمینه لازم برای رفتارهای تغذیه ای سالم و در نهایت سالمندی سالم را فراهم کند.

کلیدواژه ها:

تغذیه سالم ، محیط کار ، سالمندی ، انگیزه