الگویابی طراحی مساجد در معماری معاصر با بررسی مساجد تاریخی شهر شوشتر

از زمان شکل گیری اسلام و گسترش آن در قلمرو وسیع جغرافیایی در طول زمان، مهم ترین ساختمان یا بنای مورد توجه در هر شهر اسلامی، مسجد بوده است، که نمادی از وحدت ملت های مسلمان بوده است. معماران در هر سرزمینی اسلامی تلاش کرده اند، شاخص ترین هنر خود را در قالب معماری اسلامی در بناهای مساجد پیاده نمایند. اهمیت مساجد موجب شد، هر دوره ای  تاریخی از نظر ساخت دارای یک سبک خاص خود باشند. در دوران معاصر، با پیدایش سبک های مدرن و نوگرا در طراحی بناها موجب شده است، علیرغم تجربه ای  معماری مسجد در اسلام و ایران شکافی از نظر مسجد آرمانی- مسجدی که غایت مطلوب اسلام است- فاصله ای  قابل توجهی به وجود آید و گونه ها و الگوهای ایده پردازانه بسیا زیاد شده و از سنت های  خاصی که گذشته بر ساخت مساجد حاکم بوده، نمی توان مساجد را واجد هیچ خصوصیت شکلی مشخصی دانست. این مقاله در پی آنست، با بررسی مساجد تاریخی شهر شوشتر در جهت بازشناسی طراحی مسجد بر اساس الگوهای سنتی و تاریخی در طراحی مساجد معاصر بپردازد. پرسش های پژوهش عبارت اند از: الگوهای سنتی و تاریخی در مساجد شهر شوشتر چگونه می باشد؟ ساختار شکلی و فضایی در مساجد شهر شوشتر در دوره های مختلف چگونه می باشد؟ چگونه می توان براساس معماری مساجد شوشتر الگوی برای مساجد معاصر پیشنهاد نمود؟ فرآیند استنتاج از سه مرحله تشکیل شده است: بررسی مساجد موجود در شهر شوشتر و دسته بندی و انتخاب مساجد از نظر تاریخی، ساختاری و شکلی؛ طبقه بندی داده های کمی و تحلیل آن ها؛ نتیجه گیری می باشد. براساس مبانی تحقیق، روش مورد استفاده جهت انجام تحقیق از راهکارهای ترکیبی استفاده شده است. روش گردآوری اطلاعات، ترکیبی از مطالعات کتابخانه ای و مراجعه میدانی است. برای رسیدن به پرسش های پژوهش با استفاده از یک روش کمی و کیفی در مقایسه بین مساجد تاریخی شهر شوشتر از نظر ساختاری و شکلی مورد استفاده قرار گرفته است. سپس بنابر نتایج بدست آمده، الگوی طراحی آنها شناسایی و تبیین شده است. براساس بررسی های انجام گرفته در جهت الگوی برای مساجد معاصر بر اساس بررسی و بازشناسی معماری مساجد تاریخی شوشتر می توان مساجد را با استفاده از الگوهای معماری سنتی با اقلیم شهر شوشتر منطبق نمود و همچنین ساختار شکلی و فضای مساجد در دوره های مختلف دستخوش تحولات گوناگون بوده و هر دوره تاریخی دارای ویژگیهای خاص خود می باشد. در انتها با بهره گیری از آموخته های این بناهای تاریخی، الگوی جهت بکارگیری در طراحی مسجد پیشنهاد شده است.

کلیدواژه ها:

معماری اسلامی ، مساجد تاریخی ، معماری سنتی ، الگوهای طراحی ، مساجد معاصر