پژوهشی در تحول و تکوین نقش فرشتگان در منابع تصویری قبل از اسلام

هر پدیده ی زیبا در جهان هستی می تواند از منظر هنر مورد توجه قرار گیرد. انسان برای ارتباط با خدایان، آنان را در نقش پیکرهای بالدار به تصویر کشیده است که در گذر زمان تکامل یافته، از فرم بدوی فاصله گرفته و تحت عنوان سمبل و نماد شناخته شده اند. برای درک این نقوش باید برداشت های شخصی بشر در آن زمان را مورد بررسی قرار داد. در تاریخ هنر ایران، از نشانه های رمزگونه برای به تصویر کشیدن عقاید و اندیشه های آئینی استفاده شده است. با تامل در تاریخ هنر ایران باستان، شاهد نقش پیکره ی انسان بالدار و حیوانات تلفیقی بالدار هستیم. این مفهوم و نماد سمبولیک طبق فرضیه ی مطرح شده به نوعی بیان کننده مفهوم ایزدی و تعداد بال ها نشان از سرعت و قدرت بوده است. نقش بال در حجاری ها، نگاره ها، مهرها، سفالینه ها و حتی ادوات جنگی از آغاز ایران باستان تا دوره اسلامی دیده می شود. پژوهش و مطالعه در منابع تصویری به جای مانده با روش توصیفی و تحلیلی، از انسان بالدار، بیانگر این نکته است که تجسم فرشته تنها به صورت انسان بالدار نبوده و به طور اخص یک نماد ایرانی نمی باشد، در واقع نقش بال پیش از اسلام، نمادی از قدرت و علامتی ایزدی بوده است. بر اساس شواهد و دلایل، احتمالا منشاء فرشته و بال از بین النهرین می باشد. شکل و ظاهر بال در نخستین به کارگیری آن ها یعنی در هزاره سوم قبل از میلاد، با توجه به کهن ترین نمونه ی انسان بالدار (مربوط به دوره اکد)، نقشی ساده است؛ اما بال های سه قسمتی هخامنشیان دارای شکل خاص و پیکری سه قسمتی می باشد که آن را نسبت به سایر دوران متفاوت می کند.

کلیدواژه ها:

انسان بالدار ، فرشتگان بالدار ، نقش فرشته ، نقش بال