بررسی شوخ طبعی محاوره ای در یک برنامه تلویزیونی: «دورهمی»

با وجود اهمیت شوخ­طبعی به عنوان یکی از وجوه  فرهنگی و اجتماعی، بیشتر پژوهش های این حوزه به بررسی شوخ­طبعی به صورت مجزا از بافت پرداخته، عمدتا به تحلیل لطیفه های آماده محدود شده است در حالی که شوخ­طبعی محاوره ای محصول تعامل مشترک سخنور و مخاطب آن است. در این راستا، هدف پژوهش حاضر در حوزه زبان و فرهنگ بررسی شوخ­طبعی محاوره ای در زبان فارسی است. داده ها به طور تصادفی از هشت برنامه گفت­وگومحور تلویزیونی «دورهمی» که در سال ۱۳۹۷ از شبکه نسیم پخش شد جمع­آوری شده است. در ادامه، گفت­وگوی میزبان و مهمانان زن و مرد بر اساس چارچوب شوخ­طبعی محاوره­ای داینل (۲۰۰۹) تجزیه و تحلیل شد. یافته ها نشان می دهد فراوانی راهبردهای شوخ­طبعی در مهمانان مرد به ۲۵۸ مورد و مهمانان زن به ۲۲۰ مورد می­رسد. همچنین، نتایج نشان می­دهد مردان، به ترتیب، بیشتر از بذله گویی، حکایت و استهزا کردن و زنان بیشتر از استهزا کردن، بذگه­لویی، حکایت و خود­کوچک­انگاری در گفت­وگو استفاده کرده­اند. یافته های پژوهش همچنین نشان می دهد مهمانان از راهبرد خوارانگاری در گفت­وگو با میزبان مرد استفاده نکرده اند و، در مقابل، میزبان مرد نیز در گفت­وگو با هیچ­یک از مهمانان از راهبرد خودکوچک­انگاری استفاده نکرده است.

کلیدواژه ها:

شوخ طبعی محاوره ای ، بذله گویی ، خودکوچک انگاری ، خوارانگاری ، برنامه دور همی ، زبان شناسی اجتماعی