چرایی انقلابی شدن ایران(ترجمه)

نویسنده در این مقاله درصدد تبیین چرایی انقلاب خیزبودن جامعه ایران در مقایسه با سایر کشورهاست. وی عوامل دخیل در این خصوص را به عوامل منحصر به فرد و غیرمنحصر به فرد تقسیم کرده است. واکنش هویت فرهنگی قدرتمند ایران به حضور امپریالیسم، ثنویت گرایی ذهنی در ایران و نقش ویژه علمای شیعه در جامعه از جمله عوامل منحصر به فرد آن می باشد و عواملی چون تکیه حکام به قدرتها و درآمدهای خارجی و وضعیت خاص اقتصادی عوامل غیرمنحصر به فرد آن را تشکیل می دهد. نیکی کدی در مقاله دیگری با همین عنوان متغیر «تعدد شهری» (Multi-Urbanism) را نیز به عوامل مذکور اضافه می کند. به نظر او تعدد شهری قیامها و شورشهای ایران، سرکوب آنها را دشوار ساخته و باعث کثرت وقوع آنها شده است. خلاصه ماشینی: "حتی اگر همان گونه که برخی از این نویسندگان عنوان کرده اند کسی بر این عقیده باشد که تجار و روشنفکران علما را در جنبش تنباکو یا انقلاب مشروطه به فعالیت سیاسی کشیده اند، به این معنا که کسانی که بیش از آنها احساس تعهد می کردند ولی برای کسب مشروعیت توده ای به نام و نشان علما نیازمند بودند آنها را به صحنه آوردند، این نکته باز باقی خواهد بود که چنین امری در هیچ کشور سنی قابل تحقق نیست. (۴) به هر حال این موضوع و سایر نیروهای اقتصادی در حدوث انقلاب اهمیت داشتند، ولی باید به این نکته مهم توجه داشت که نباید این عوامل را به مثابه عوامل کلیدی تلقی کرد و نباید تصور نمود که چنین عواملی در ایران بیش از سایر کشورهای خاورمیانه وجود داشته است. در دوره های قبل این موضوع در شکل دریافت وام از خارجیان و اعطای امتیاز به آنها (که همانند آن در خارج ایران نیز وجود داشت)، و همچنین واگذاری امر کنترل گمرکات و سایر نهادهای اقتصادی کلیدی به خارجیان ظاهر می شد و در زمان حکومت محمدرضا عدم وابستگی شاه به اقتصاد داخلی به افزایش درآمد نفت مرتبط می شد. با نگاهی به عناصر منحصر به فرد در میان عواملی که در حدوث انقلاب اسلامی موثر بودند و تا اینجا مورد بررسی واقع شد شاید بتوان گفت که اولا ایران در مقایسه با دیگر کشورهای پرجمعیت خاورمیانه رژیمی داشت که از استقلال اقتصادی بیشتری برخوردار بود و بیشتر از آن کشورها تحت تاثیر درآمدهای نفتی قرار داشت؛ چنین خصلتی توزیع درآمد، دیکتاتوری و برنامه ریزی را در ایران متاثر می ساخت."

کلیدواژه ها:

انقلاب  ،  ایران  ،  قیامها  ،  شورش  ،  انقلاب مشروطه  ،  سیاسی  ،  جنبش تنباکو  ، جنبش تنباکو و انقلاب مشروطه ،  شاه  ،  قدرت