«قبح نقض غرض» باتاکید بر نظر امام خمینی(س) در بحث حیله های فرار از ربا

در این پژوهش به «قبح نقض غرض» بسان یک قاعده فقهی پرداخته شده است و مهم ترین پیش فرض ها و نتایج آن و پیشینه فقهی و گستره به کارگیری آن درمیان فقها مورد بررسی قرار گرفته است. جواز و تشریع احکامی همچون استفاده از حیله به منظور فرار از ربا، پژوهشی در خور، پیرامون امکان تشریع احکام منافی با اهداف دیگر احکام را می طلبد. جستجوی دیرینه این قاعده در منابع نخستین فقه و آثار علمای این عرصه، و نیز کنکاش در مفردات قاعده و مشخص نمودن پیش فرض های آن، ساختار اصلی جستار حاضر را سامان داده است. وجود نشانه هایی از التزام فقهای متقدم و متاخر به قاعده قبح نقض غرض، بخصوص امام خمینی که با بهره گیری از این قاعده، قائل به ممنوعیت به کارگیری حیله های فرار از ربا شده اند. از پذیرش همگانی آن در عین به کارگیری محدود آن در فرآیند استنباط، خبر می دهد. همچنین باور به وجود حسن و قبح عقلی، غرض مند بودن خداوند متعال در تشریع احکام، مشخص بودن اغراض و حتمی بودن نقض آنها، از جمله مواردی است که قاعده قبح نقض غرض، در کارکرد خویش بدان ها نیازمند است.

کلیدواژه ها:

قبح نقض غرض ، عقل ، امام خمینی ، حیله ، ربا