اعتبار و ماهیت حدیث «علی الید» با رویکردی بر آرای امام خمینی(س)

از مباحث مهم و اساسی در حقوق اسلامی بحث از ضمان و مسئولیت مدنی اشخاص در قبال یکدیگر است. بر این مبنا، آیات و روایات مختلفی در کتاب و سنت نقل شده است. یکی از مهم ترین این روایات، روایت رسول اکرم(ص) است که: «علی الیدمااخذت حتی تودیه» که به موجب آن هرکسی بدون اذن مالک بر مال دیگری تسلط پیدا کند ضامن آن مال محسوب می شود که در صورت بقای عین، موظف به رد مال به صاحب آن و در صورت تلف یا متعذر بودن رد عین،مکلف به رد مثل یا پرداخت قیمت آن به مالک است. فقها در کتب فقهی خود در بسیاری از مسائل فقهی مانند: غصب، بیع، ضمان، عاریه و رهن به این حدیث تمسک جسته اند، اما از آنجا که از این حدیث اثری در معاجم حدیثی و کتب اربعه روایی شیعه نیست، برخی از فقها استناد به این حدیث را مورد تردید قرار داده اند. از طرف دیگر، بین کسانی هم که به این حدیث استناد کردند در تبیین قلمرو و شمولات این حدیث اختلاف نظرهای گسترده ای وجود دارد. بنابراین باید با مداقه و دقت نظری ژرف در این حدیث ضمن دفاع از اعتبار آن، به تشتت آرا خاتمه داد و قدر متیقنی برای این موارد اختلافی تبیین کرد.

کلیدواژه ها:

ضمان ، حدیث علی الید ، استیلاء ، اخذ ، تادیه ، ضمان منافع