افسانه، بازشناسی یک اصطلاح موسیقی در شعر فارسی

موسیقی با پیشینه ای چند هزارساله در میان ایرانیان، هم در جایگاه یک هنر زیبا و هم به مثابه ی یک فن کاربردی، در ساحت های گوناگون زندگی فردی و اجتماعی حضور داشته است. افزون بر بازتاب این حضور، پیوند دیرینه و تنگاتنگ موسیقی با شعر، دواوین شعر فارسی را مشحون از اصطلاحات موسیقی و نام الحان و نغمه ها و سازها و سازندگان کرده است. بدیهی است که در گذر زمان، برخی واژگان و اصطلاحات جدید در این حوزه رواج یافته اند و شماری نیز مهجور مانده و سرانجام فراموش شده اند و بعضی دیگر دچار تحول لفظی یا معنایی یا نوسان در گستره ی شمول گشته اند. از سوی دیگر درک درست معانی و حتی دریافت بسیاری از جنبه های هنری متون، در گرو تسلط بر رویه های گوناگون معنایی واژگان و وجوه دلالت اصطلاحات است. بی گمان یکی از کارکردهای مهم نگارش شروح بر آثار گذشتگان، توضیح معنی لغات مهجور یا معنی تحول یافته ی یک واژه ی همچنان رایج و نیز آگاهاندن مخاطب از مفهوم اصطلاحی کلمات و ترکیباتی است که بدون اشراف بر آن ها، دریافت خواننده از متن میسر نیست یا دست کم ناقص است. شمار قابل توجهی از اصطلاحات فراموش شده ی موسیقی در متون، توسط پژوهندگان شناسایی و معرفی شده اند اما به نظر می رسد هنوز تعدادی از این مصطلاحات بر ما پوشیده مانده است. «افسانه»، یکی از این اصطلاحات است که در این جستار تلاش کرده ایم  به روش تحلیل محتوا و به شیوه ی توصیفی-تحلیلی، ضمن واکاوی رویه ی موسیقایی آن، ظرافت های هنری شماری از ابیات را که در سایه ی فراموشی معنای اصطلاحی آن واژه، از انظار محجوب مانده است، آشکار سازیم.

کلیدواژه ها:

Afsaneh ، musical term ، musical aspect ، poetry ، افسانه ، اصطلاح موسیقی ، رویه ی موسیقایی ، شعر ، ایهام تناسب