تحلیل حساسیت و مقایسه عملکرد سه مدل مفهومی HBV، IHARCES و HEC-HMS در شبیه سازی بارش-رواناب پیوسته در حوضه های نیمه خشک (بررسی موردی: حوضه اعظم هرات-یزد)

بخش وسیعی از کشور ما در قسمت خشک و نیمه خشک قرار دارد.. در این مناطق بارش معمولا ناچیز و نامنظم است و تغییرات شدید مکانی و زمانی دارد که تاثیر زیادی بر چرخه هیدرولوژیکی و منابع آب دارد. شناخت هیدرولوژی مناطق خشک لازمه شناخت این محیط ها و تشخیص آسیب پذیری آنها به تغییر است. مدیریت موثر منابع آب ضروری است که نیازمند سامانه پشتیبانی تصمیم گیری شامل ابزارهای مدل سازی است. انتخاب مدل، نیاز به تشخیص قابلیت و محدودیت مدل­های هیدرولوژیکی درحوضه دارد. در این مقاله عملکرد سه مدل مفهومی و پیوسته HBV، HEC-HMS و IHACRES در شبیه سازی بارش- رواناب حوضه نیمه خشک اعظم هرات مورد ارزیابی قرار گرفت. در تعیین عملکرد مدل ها از ­ معیارهای عملکرد شامل ضریب نش(E) ، ضریب تعیین (R۲) و معیارهای خطای Bias و RMSE استفاده شد. نتایج نشان داد، مدل HBV با ضریب نش ۷۶/۰، ضریب تعیین ۷۷/۰، معیار خطای ۰۰۴/۰- و۷۲/۰ بیشترین و مدل HEC-HMS با ۶۲/۰، ۶۴/۰، ۰۰۷/۰ و ۳/۱ کمترین کارایی را در دوره واسنجی دارند. در دوره صحت سنجی برای مدل HBV، این ضرایب ۶۶/۰ ،۶۷/۰ ،۱۵/۰- و ۸/۰ و برای مدل HEC-HMS، ۵۷/۰ ،۵۵/۰ ،۰۳/۰- و ۰۲/۱ است. درنهایت مشخص شد مدل HBV بهترین عملکرد در شبیه سازی رواناب پیوسته حوضه را دارد. در تحلیل حساسیت پارامترها ، حساس ترین پارامترهای مدلHBV (UZL، MAXBAS و BETA) ارزیابی شدند. پارامترهای Soil storage،Max infiltration و Tension storage به منزله پارامترهای حساس مدل HEC-HMS مشخص شدند که تاثیر زیادی بر نتایج خروجی مدل دارند. این در حالی است که پارامترهای مدل IHACRES، به میزان یکسان از خود حساسیت نشان دادند.

کلیدواژه های تحلیل حساسیت و مقایسه عملکرد سه مدل مفهومی HBV، IHARCES و HEC-HMS در شبیه سازی بارش-رواناب پیوسته در حوضه های نیمه خشک (بررسی موردی: حوضه اعظم هرات-یزد):

مدل مفهومی بارش- رواناب پیوسته ، حوزه رودخانه اعظم هرات ، HBV ، HEC-HMS ، IHACRES